با توجه به نتایج آماری، قرن 12 میلادی عصر صنعت گردشگری و ارتقای آن میباشد که با در نظر گرفتن پتانسیلهای موجود در ایران، میتواند بعد از نفت، به عنوان صنعتی پاک مهمترین منبع درآمد ارزی ایران باشد. یکی از جنبه های وسیع گردشگری، توجه به پتانسیلهای گردشگری فرهنگی و اجتماعی است که عوامل مهمی در آن تاثیرگذار هستند. در این تحقیق ضمن مطالعه نظریات مختلف در زمینههای پتانسیلهای فرهنگی و اجتماعی گردشگری، عوامل مختلفی که در جذب گردشگر دخیل هستند بررسی میشوند . در راستای برنامهریزی بهتر برای ارتقاء این صنعت، این عوامل و پتانسیلها در قالب یک پرسشنامه مقایسات زوجی در چهار بخش پتانسیلهای فرهنگ و تمدن، آثار تاریخی و باستانی، فرهنگ اجتماعی و مذهب تنظیم و نظر کارشناسان امر در اولویتبندی آنها جمع آوری شده است. نتایج حاصل از پرسشنامه با استفاده از تکنیک ahp ، بوسیله نرمافزار تحلیل آماری expert choice تجزبه و تحلیل گردیده است. مهمترین الویت در جذب گردشگر با توجه به نتایج تحقیق اعیاد ملی و پایینترین الویت رویدادهای مرتبط با اندیشمندان زبان فارسی تشخیص داده شد. در پایان با توجه به تحلیل حاصل از اولویت بندی عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی ایران در جذب گردشگر، پیشنهادات و راهکارهایی متناسب با شرایط فعلی و درجه اهمیت آنها در راستای توسعه و بهبود نقاط قوت فرهنگی و اجتماعی و نیل به سمت توسعه پایدار ایران بیان میگردد.