نام پژوهشگر: سید روح‌اله میرقیصری

بررسی قضیه حقیقیه و آثار آن در اصول فقه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  سید روح اله میرقیصری   علی اله بداشتی

چکیده: از آنجا که قضیه حقیقیه، موضوعِ آن طبیعت لابشرط است؛ شأنیت شمول تمامی افراد خود را بدون قید دارا است. اما بر خلاف قضیه طبیعیه و ذهنیه با خارج در ارتباط است. یعنی می تواند افراد خارجی داشته باشد. این امر باعث شده است که چنین قضیه ای از قابلیتهای ویژه ای برخوردار باشد. و در واقع شمول افراد در موضوع این قضیه، بر خلاف عام، محدود به یک جمعِ خاص در شرایط محدود نیست. از این رو، قضیه حقیقیه از موارد اطلاق است؛ که موضوع آن قابلیت برای انطباق بر تک تکِ مصادیق خود را دارد. و افراد آن هر گاه موجود شدند از مصادیق موضوع قضیه حقیقیه اند. ملاک صدق در این قضیه نفس الامر است.زیرا در این قضیه توجه به اصل و طبیعتِ موضوع است.و این طبیعت می تواند در خارج محقق شود یا نشود. پس باید به دنبال امری باشیم که هر دو حالت را برای صدق در بر گیرد. قضیه حقیقیه به شرطیه بازگشت نمی کند؛ چون موضوع آن طبیعت است؛ و فقط به طبیعتِ موضوع توجه می شود.مقدره بودن آن ربطی به اصلِ موضوع ندارد؛ بلکه نحوه اتصال موضوع با خارج را حکایت می کند. قضیه حقیقیه از جمله قضایای معتبره ای است که در علوم مختلفی همچون منطق(مثل در کلیت کبرا و...) ، فلسفه( مثل قاعد? فرعیت و...)، اصول فقه و غیره، نقش موثری دارد. در اصول فقه،حل بسیاری از مسائل اصولی، ازجمله: شک در مکلف به،شبهه نسخ حکم، محدوده خطاب نسبت به مشافهین و معدومین و...بر عهده این قضیه است. این امر باعث شده قضی? حقیقیه زنده ترین، پویاترین و کارآمدترین قضیه ای باشد که بشر به آن دست یافته است. واژگان کلیدی: ملاک صدق،نفس الامر،حقیقیه،موضوع،طبیعت