نام پژوهشگر: مسعود نوذری
مسعود نوذری بهزاد وثوقی
در پی مطالعات و بررسی هایی که در مورد وضعیت تکتونیکی منطقه ایران انجام شد، استفاده از مدل های جهانی حرکت صفحات به طور کلی برای بررسی حرکات داخل صفحه ای و بلوک های صلب در این منطقه مردود اعلام گردید. مطالعات گوناگون انجام شده در مورد تغییر شکل ها و تک تونیک در سطح منطقه، منجر به تولید یک سری داده در قالب میدان های سرعت gps شده که بعضاً با هم همپوشانی نداشته و استفاده از آن ها به صورت هم زمان بی معنی است. به همین دلیل و به منظور در دست داشتن پوششی مناسب تر و استفاده هم زمان از این داده ها، روشی که در سال 2007 در مورد مناطقی از اروپا مورد استفاده قرار گرفته بود، بکار رفت. در این راستا، شیوه برآورد قطب اولر اصلاح شده و نواقص آن از جمله نیاز به مقادیر اولیه مجهولات، ابهام در محل قطب برآورد شده، غیر خطی بودن مدل ریاضی مسئله و نیاز به خطی سازی آن و همچنین زمان محاسباتی طولانی آن در مواجهه با حجم بالایی از داده، رفع گردید. با بکارگیری روش مورد نظر با این شیوه برآورد جدید، میدان سرعتی متشکل از 256 ایستگاه تولید شد و پوششی مناسب تر از قبل در مناطق مختلف بدست آمد. نواحی شرقی و مرکزی به علت کمبود یا عدم وجود داده کافی هنوز پوشش رضایت بخشی ندارند. خروجی این مرحله با استفاده از یک روش آماری مناسب، به همراه الگوی اولیه ای از بلوک های صلب موجود در منطقه، برای تشخیص و کشف بلوک های صلب احتمالی جدید بکار رفت و در نتیجه تعداد 27 بلوک جدید به ساختار الگوی اولیه اضافه شد. خروجی این مرحله نیز با استفاده از یک روش مدل سازی بلوک برای برآورد نرخ های لغزش گسل های موجود در منطقه به صورت هم زمان بکار رفت. در پی این مدل سازی، نرخ همگرایی در قسمت شمال غربی زاگرس 5/4 تا 8 میلی متر بر سال و نرخ لغزش گسل های راست گرد این ناحیه 3 تا 6 میلی متر بر سال بدست آمد. الگوی تغییر شکل در کمربند کوهستانی البرز مقداری تغییر نشان داده است. برای مثال نرخ لغزش گسل چپ گرد مشا در قسمت شمالی منطقه، 6/0±2/3 میلی متر بر سال و نرخ لغزش گسل راست گرد تبریز در قسمت شمال غربی، 1/1±7/7 میلی متر بر سال بدست آمد و تمرکز عمده تغییر شکل ها در حوالی گسل های چالدران و گایلاتو-سیاه چشمه-خوی همانند مطالعات قبلی در این ناحیه به اثبات رسید. در نواحی مرکزی و جنوبی ایران، نرخ لغزش گسل راست گرد سبزه واران-کهنوج-جیرفت 2/1±8/2 و نرخ لغزش سیستم گسلی میناب-زندان-پالامی چیزی در حدود 12 میلی متر بر سال برآورد گردید.