نام پژوهشگر: گلریز وکیلی طباطبایی
گلریز وکیلی طباطبایی محمدعلی حکیم آرا
هم زمان با ظهور رسانه ها، هر نهادی (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ...) کوشیده تا به نفع هدف های خود، از آن بهره ببرد. برای نمونه بنگاه های اقتصادی نیز همواره سعی کرده اند از رسانه برای تبلیغ محصولات و خدمات خود بهره بگیرند و در این راه، از هیچگونه شعارهای تبلیغاتی چشم پوشی نکرده اند! در بسیاری از این موارد، نهادهای دینی از منتقدان سرسخت تبلیغات بازرگانی بوده و بر این نکته تأکید داشته اند که مبلغانِ محصولات بازرگانی همان مفاهیم و شعائری را دست آویز قرار می دهند که مبلغان مذهبی نیز قرن هاست ادعا ی آن را دارند؛ مفاهیم و شعائری همچون: آسایش، آرامش، راحتی، رفاه، شادی، سعادت و مواردی از این دست. آن چه بیش از همه مورد توجه مبلغان دینی قرار دارد، استفاده از شعائر دینی به نفع اهداف اقتصادی است. این گونه بهره گیری از محمل های دینی در کشورمان نیز رایج است؛ به ویژه در ایام و مناسبت های مذهبی؛ و این ممکن است به عمق معنای دین لطمه بزند! بهرهگیری از دست آویزهای مذهبی به اشکال مختلف در جریان است. هدف این تحقیق مطالعه نحوه ی استفاده ی مبلغان از شعائر دینی در تبلیغات بازرگانی است. بدین منظور، از میان 72 آگهی، تعداد 30 آگهی بازرگانی پخش شده در ماه رمضان سالهای 89 و 90 از سیمای جمهوری اسلامی بررسی شدند. هدف مطالعه چگونگی بهره گیری از نشانه های دینی و کشف رابطه ی معنایی میان آن ها با محصول تبلیغ شده بود. این نشانه ها در سه سطح تحلیل نشانه شناختی شدند. با استفاده از الگوی سلبی و کادوری سازه ی متن که شامل میزانسن و رمزهای فنی است مورد تحلیل قرار گرفته و در سطح دوم تحلیل، از الگوی بارت برای بالابردن قابلیت فهم متن کمک گرفته شده است و در ادامه، به معنای تلویحی متون آگهی و بازنمایی نشانه های دینی اشاره شده است. نتایج این پژوهش نیز نشان داد استفاده از نشانه های معنوی و مذهبی در تبلیغات تلویزیونی ماه رمضان قبل از آنکه با هدف تقویت دین باشد، بیشتر اهداف تجاری داشتند. ادامه ی مطالعه در این زمینه پیشنهاد شده است.