یکی از راههای بررسی و شناخت آثار ادبی، بررسی سبک شناختی آن هاست که در سه سطح زبانی، ادبی و محتوایی و فکری انجام می گیرد. در این میان، بررسی سطح فکری شاعران از اهمیت خاصی برخوردار است که گاه مورد غفلت واقع می شود. موضوع پژوهش حاضر بررسی سطح و سبک فکری اشعار حزین لاهیجی، آخرین شاعر مشهور سبک هندی است. این پژوهش در سه فصل اصلی با عناوین " معرفی سبک و دانش سبک شناسی"،"معرفی حزین و شعر او" و " بررسی موضوعات و مضامین و سبک فکری اشعار حزین" تدوین شده و در بخش ملحقات "شگردهای هنری حزین در ارائه مفاهیم و مضامین شعری او" مورد بررسی قرارگرفته است. در فصل سوم که بررسی سبک فکری حزین و اصلی ترین بخش تحقیق است، درونمایه های اصلی شعر حزین(غنایی، تعلیمی و حماسی) و موضوعات فرعی شعر او چون عشق و عرفان، طنز و هجو و انتقادات و شکوائیات وی، مداحی او، اخلاقیات و زهدستیزی و دنیاستیزی و مرگ ستایی، مفاخرات و تجلّی غم و شادی و ... در دیوان او بررسی، توصیف و تحلیل محتوایی شده است. برآیند و نتیجه پژوهش حاضر آن است که عشق و شیدایی اصلی ترین مضمون شعری حزین است و آمیختگی موضوعات مختلف شعری چون غم و شادی، طنز و هجو ، عشق و حماسه و ارائه متناقض نمایی در مفاهیم و مضامین شعری از مشخصه های سبکی شعر اوست. حزین شاعری درونگراست و به مفاهیم فکری و عرفانی توجه خاصی دارد و می توان زمینه های عشق عرفانی شعر او را پر رنگ تر دانست. همچنین می توان ادعا کرد که حزین در همه اشعار خود به شیوه غیرمستقیم قصد تعلیم و توصیه های اخلاقی عرفانی دارد و گاه جنبه تعلیمی شعر او، به ویژه در مثنویات، غلبه دارد. حزین در بیان مفاهیم شعری خویش هنرمندانه از برخی شگردهای ادبی هنری چون متناقض نمایی، موتیوهای معنایی و تصویری، الفاظ و کنایات و رسوم عامیانه در قالب تشبیه و گاه تمثیل و... استفاده کرده و به این شیوه ها موضوعات و مضامین شعری خویش را به صورتی جذاب و هنرمندانه ارائه کرده است.