قرآن منبع مطمئنی برای اطلاع از حوادث صدر اسلام است که برای رسیدن به هدف یا اهداف خود از دانش های متعددی از جمله تاریخ به روش خاص خود بهره می گیرد.این پژوهش به دنبال مقایسه بین گزارش های «برخی منابع تاریخی» و «قرآن» است. تفاوت ها ،شباهت ها و تعارض های آن ها با یکدیگر به لحاظ موضوع و روش، سئوال اصلی این رساله است که با کشف آن، روش پرداختن قرآن به گزارش های تاریخی و وجوه متمایز آن با تاریخ نگاری مسلمانان به دست می آید.به دلیل وسعت دامنه غزوات عصر نبی اکرم(ص) تنها به سه غزوه، از مهمترین غزوات آن دوره که انعکاس وسیع تری در قرآن داشتند اکتفاء شده است. منابع منتخب (سیره ابن هشام ـ تاریخ طبری و مغازی واقدی) کهن، معتبرو بخش قابل توجهی را به غزوات مورد نظر اختصاص داده و اغلب به غزوه ها از منظر قرآن نیز پرداخته اند. این رساله می تواند الگویی قرآنی را برای ارائه درس تاریخ صدر اسلام در اختیار استادان قرار دهد که به برآوردن اهداف دروس معارف اسلامی کمک کند. روش تحقیق «تحلیلی ـ تطبیقی» است. مطالعه تطبیقی از روش های قرآن برای ایجاد تحول بینشی است. گونه ای از این روش از سوی امامان شیعه در بررسی صحت و سقم گزاره های تاریخی به کار گرفته شده است. دستیابی به موضوع های مشترک با کتب تاریخی یا موضوع های نزدیک به هم با اختلاف رویکرد، تفاوت های موضوعی، تفاوت هایی در چینش، نحوه ارتباط موضوع ها و الگوی ارائه مطالب و نیز ارائه الگوهایی از هر غزوه و دستیابی به تعارض های موردی میان قرآن و منابع از یافته های این رساله است. در پایان تعریفی از موضوع تاریخ در قرآن و ویژگی های تاریخ نگاری قرآنی ارائه شده است.

این پژوهش، درصدد پاسخ گویی به این پرسش ها است که پیامبر(ص) در مواجهه با سنن جاهلی، چه شیوه هایی اتّخاذ فرمودند؟ با چه روش هایی، زندگی عرب را دگرگون و ارزش های نوین آفریدند؟ هدف این تحقیق، معرّفی شیوه های اسلام در مواجهه با سنن جاهلی است تا اولاً مسلمانان با به کارگیری آن ها، در آیینشان ثابت قدم مانده و در اعتقاداتشان از آسیب شبهات و وسوسه های دشمنان، مصون باشند؛ و ثانیاً غیرمسلمانان، به اسلام و رهنمودهایش آشنا شده و با کارگیری آن در زندگی، سعادت ابدی نصیبشان گردد. دامنه ی پژوهش، اختصاص به چهار آیه از قرآن دارد که عنوان «جاهلیّت» در آن ها به کار رفته است. روش کار چنین است که ابتدا نمونه هایی از باورها و پندارها، تعصّبات، داوری ها و خودنمایی های(تبرّج) جاهلی اعراب، در عصر جاهلیّت، بازگو و اندکی با عصر حاضر مقایسه گردیده و در انتهای هر فصل که مهم ترین بخش تحقیق می باشد، شیوه ها و راه کارهای مواجهه با هریک از این نمونه ها بیان شده است. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تاریخی نگاشته شده است.