نام پژوهشگر: رعنا جمشیدبیگی

سیر رباعی دهه هشتاد ایران با تکیه بر آثار جلیل صفربیگی و بیژن ارژن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  رعنا جمشیدبیگی   محمدعلی زهرازاده

رباعی اصیل ترین قالب شعر فارسی است، که ریشه آن را به اشعار هجایی پیش از اسلام نسبت می دهند. رباعی از زمان شکل گیری تاکنون دوره های پرفراز و نشیبی را پشت سر نهاده است. شاعران بسیاری در این قالب طبع آزمایی کرده اند که شناخته ترین آنها خیام نیشابوری است، اندیشه هایی که وی رباعی هایش را حول آنها سرود بخش جدایی ناپذیر رباعی همه دوره هاست. رباعی سرایان دوره های مختلف اشعارشان را یا در همان مفهوم های کلی و فلسفی خیامی، سروده اند و یا تغییراتی در این اندیشه ها ایجاد کرده اند، که درصد این تغییر و تحول ها کم بوده است. یکی از دوره هایی که تغییرات قابل توجه و بی سابقه ای از جهات بسیاری در رباعی رخ داد، دهه هشتاد است. شرایط و تحولات اجتماعی این دهه بر شکل گیری این تغییرات تاثیر بسیاری داشته است.نمود کامل این تغییرات در درونمایه های رباعی این دهه قابل بررسی است. رویکرد به درونمایه های پیشین چون خیامی و انتظار برای منجی، عوض شده است. دغدغه های اجتماعی و طنز از اصلی ترین درونمایه های رباعی این دهه اند که در دوره های پیشین به این شدت سابقه نداشته است. نوآوری هایی هم که در زبان و ساختار رباعی این دهه به وجود آمده قابل توجه است. در این دوره شاعران جوان زیادی به سرودن رباعی روی آوردند که برخی از آنهاجریان تازه ای در این قالب به راه انداختند و تصور همیشگی از رباعی را دگرگون کردند. جلیل صفربیگی و بیژن ارژن از شاخص ترین رباعی سرایان این دهه هستند که رباعی آنها نمود کاملی از این جریان تازه است.