نام پژوهشگر: سمانه تدینی

مطالعه تطبیقی نقوش سفالینه های شوش و سیلک
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اسلامی تبریز - دانشکده هنر 1391
  سمانه تدینی   فاطمه اکبری

با مطالعه نقوش به جای مانده از آثار هنری هزاره های پیش از تاریخ علاوه بر مشاهده ی باورهای فرهنگی مشابه، سنت های هنری و الگوهای مشترکی را در خلق آثار هنری مناطق مختلف این سرزمین پهناور خواهیم یافت. گستره ی عظیمی از این نقوش بر تن پیکره های سفالینی نقش بسته است که همچون مدارکی مکتوب، شیوه ی معیشتی و آئین های سنتی پیشینیان ما را معلوم می دارد. برای مطالعه ی این منابع تصویری نخستین خاستگاه های سفال منقوش یعنی سیلک و شوش را در نظر گرفته ایم. در خصوص چگونگی استقرار و طبقه بندی لایه های تپه های باستانی شوش و سیلک مباحث و نظریه های فراوانی وجود دارد، لیکن تا کنون پژوهشی در زمینه تطبیق نقوش با یکدیگر صورت نگرفته است. بنا بر این ضروری می نمود که این کار به شیوه ای عملی انجام پذیرد تا ضمن یافتن شباهت ها و تفاوت ها، گامی در مسیر اثبات وجود الگوهای فرهنگی یکسان در هنر ایران برداریم. این پژوهش به شیوه توصیفی- تطبیقی صورت گرفته است. در مقایسه و تطبیق نقوش سفاینه ها ابتدا مختصری در خصوص تپه های باستانی شوش و سیلک و لایه های آن ها گفته شده و پس از آن شاخصه هایی از قبیل جنس خاک سفال، شکل ظروف و تنوع نمونه ها در هر دوره به ترتیب بررسی شده است. پس از آن شرح کاملی از خوانش نمونه های مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد در شوش و سیلک ارائه شده و در نهایت به تطبیق گروه نقش های موجود در دو منطقه پرداخته ایم. در مطالعه تطبیقی نقوش پی بردیم که نقش مایه های بسیاری در گروه های جانوری، هندسی، گیاهی و انسانی در هر دو منطقه به وفور ترسیم شده و در پاره ای موارد شباهت هایی نیز یافته شد. در کلیه این گروه نقش ها وجود روح مشترکی به چشم می خورد، با این تفاوت که آنچه در نقوش سیلک حالت سر زندگی و هیجان را القا می کند، در شوش کیفیتی آرمانی و ایستا پیدا کرده است.