چکیده در این پایان نامه مباحثی همچون موقعیت جغرافیایی استان و انزلی و کشورهای حوزه حاشیه خزر و نیز نقش منطقه آزاد در توسعه اقتصادی کشوری بطور اعم و تأثیر منطقه آزاد انزلی در رشد اقتصادی و مناسبات فرهنگی با کشورهای همسایه بطور اخص پرداخته شده است و اینکه مناطق آزاد نه فقط به عنوان ابزارهای توسعه اقتصادی مطرح بوده بلکه عواملی برای جذب سرمایه و انتقال فناوری و آموزش نیروی انسانی و ارتباط با بازار جهانی و در نهایت دریچه ای به سوی رشد و شکوفایی اقتصادی به شمار می رود و امروزه کشورها برای تأمین سرمایه و ایجاد زیر ساخت های اساسی رشد و توسعه اقتصادی، کسب فناوری نوین ، ایجاد اشتغال و رونق صنعت توریسم و کسب درآمد بیشتر و موارد از این قبیل ناگزیر از برنامه ریزی برای جلب سرمایه های داخلی و خارجی هستند و ایجاد مناطق آزاد یکی از راهکارهای کشورهای مختلف دنیا در چند دهه اخیر به این مهم بوده است و نیز مناطق آزاد عامل موثری برای تشویق صادرات به شمار می آید منطقه آزاد انزلی با عنایت به اینکه قابلیت سرمایه گذاری در عرصه های مختلف را داشته به ویژه با مهیا بودن شرایطی نظیر داشتن بزرگترین و مدرنترین بندر ایران در دریای خزر و آزاد داشته آزاد راه قزوین رشت و فرودگاه بین المللی سردار جنگل بندر در حال احداث کاسپین به عنوان بزرگترین بندر ایران در دریای خزر و همچنین راه آهن در حال احداث قزوین و رشت- انزلی و اتصال آن به اروپا از طریق آستارا و دارا بودن طبیعت زیبا و دروازه ورود به بازارهای آسیای میانه و قفقاز و تالاب و ترانزیت کالای خارجی از مسیر منطقه آزاد انزلی و توانمندیهای بالقوه توریسم دریایی به عنوان عامل توسعه پایدار و نظایر آن ایجاد منطقه آزاد انزلی را توجیه اقتصادی می نماید. به دیگر سخن اینکه منطقه آزاد انزلی می تواند اهدافی نظیر عمران و آبادانی و ارائه خدمات عمومی رشد و توسعه اقتصادی جذب ایجاد اشتغال سالم و مولد و جذب سرمایه و تنظیم بازار کالا و تشویق تولید و صادرات ورود حضور فعال در بازارهای منطقه ای و جهانی را دنبال نماید.