نام پژوهشگر: منا سلیم بهرامی

بررسی بیوسیستماتیک جنس دم اسب equisetum l. (equisetaceae در شمال ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم پایه 1391
  منا سلیم بهرامی   فاطمه فدایی

جنس دم اسب از تیره ی دم اسبیان (equisetaceae) ، یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی و علوفه ای شمال ایران است که اغلب در مناطق مرطوب و سایه دار جنگلی مجاور سطح دریا تا ارتفاع 1400 متر به وفور می رویند. در فلور ایران، برای جنس دم اسب 4 گونه ی equisetum arvense l.، equisetum palustre l.، equisetum ramosissimum desf. و equisetum telmateia ehrh. گزارش شده است. مطالعه ی کنونی به منظور بررسی بیوسیستماتیک این جنس در شمال ایران (استان های گلستان، مازندران و گیلان) با استفاده از صفات ریخت شناسی و نشانگر مولکولی rapd انجام شده است، که ضمن تأیید صحت شناسایی گونه های این جنس، به کمک تقابل شواهد مورفولوژیکی و مولکولی با استفاده از نشانگر rapd، به بررسی تنوع ژنتیکی بین گونه ای و درون گونه ای این جنس نیز پرداخته شد. از این رو 20 جمعیت از دم اسبیان مربوط به 4 گونه e. palustre l.، e. ramosissimum desf.، e. telmateia ehrh.، e. arvense l. از مناطق شمالی کشور (استان های گلستان، مازندران و گیلان) جهت بررسی ریخت شناسی و تنوع ژنتیکی جمع آوری شدند، که 8 جمعیت مربوط به e. telmateia ehrh، 5 جمعیت از گونه e. arvense l.، 3 جمعیت از گونه e. palustre l. و 4 جمعیت مربوط به گونه e. ramosissimum desf. می باشد. dna ژنومی با استفاده از روش ctab استخراج گردید و پس از استخراج، کیفیت و کمیت آن مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد واکنش زنجیره ای پلی مراز با 12 آغازگر rapd انجام شد و آنالیز خوشه ای با استفاده از نرم افزار ntsys-ver. 2.02 صورت گرفت. مطالعات مورفومتری با بررسی و اندازه گیری صفات مختلف بر روی نمونه های جمع آوری شده، انجام شد و از طریق نرم افزار spss-ver. 16 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج به دست آمده از مقایسه ماتریس های داده های مورفولوژیکی و مولکولی تا حدودی با هم مطابقت دارند. در حقیقت ویژگی های مورفولوژیکی، در بررسی روابط بین ژنوتیپ های این جنس نسبت به ویژگی های مولکولی موفق تر بوده اند. واژه های کلیدی: دم اسب،l. equisetum، تنوع ژنتیکی، rapd، مورفومتری