نام پژوهشگر: بیتا خداداد
بیتا خداداد علی رجب زاده طهماسبی
بی تردید تلویزیون ، فراگیر ترین رسانه جمعی در دنیای امروز است که در اشاعه فرهنگ جامعه نقش خطیری دارد و در نظام رسانه ای جمهوری اسلامی ایران که مبتنی بر دین مبین اسلام و ارزش های آن است ، رسالت تلویزیون در اشاعه فرهنگ ملی ـ مذهبی بسیار خطیر تر می باشد . قرآن به عنوان مهم ترین متن دین اسلام ، به شکل مستقیم و غیر مستقیم سرچشمه بسیاری از موضوعات برنامه سازی ، از جمله فیلم و سریال ها بوده است . کلام الله مجید به زبان انسان نازل شده و دارای آیات محکم و متشابه است و بالاخص در آیات متشابه خود سرشار ازنشانه ها یا رمزگان هایی برای انتقال بهتر مفاهیم عالی خود به مخاطبینش و تبدیل مفاهیم معقول به محسوس ، می باشد . نشانه هایی که به دلیل تصویری بودنشان می توانند کاربرد زیادی در رسانه تلویزیون داشته باشند . ملاک تفسیر واقعی این نشانه هانیز باید خود متن قرآن باشد . لذا در این رساله با روش اسنادی “ بررسی کتابخانه ای ” ، پژوهشی اکتشافی درباب بررسی انواع نشانه های بصری قرآن و قابلیت آنها در ترکیب با میزانسن های تلویزیونی انجام شده است . در ابتدا در بخش تحقیقات پیشین ، به بررسی اجمالی نظریات محققین حوزه علوم قرآنی ، نشانه شناسی ، ارتباطات و سینما که به نوعی با موضوع تحقیق مربوط هستند ، پرداخته شده و سپس مصاحبه ای حضوری با خادم قرآن ، آیت الله سید رضی شیرازی در خصوص موضوع تحقیق و تفسیر سوره یوسف ( ع ) انجام شده که در انتهای این رساله ، ضمیمه شده است و در بخش یافته های تحقیق به تعریف تصویر ، مزیت های استفاده از روش تصویرگری در کلام الله مجید و بررسی انواع نشانه های بصری قرآن پرداخته شده است . آنگاه با توجه به گستردگی این کتاب آسمانی ، محقق دامنه مطالعات خود را محدود به سوره یوسف ( ع ) می کند و با نشانه شناسی سوره یوسف ( ع ) وبررسی نحوه تبدیل آنها به میزانسن های تلویزیونی ، بر اساس تنها نمونه بصری موجود یعنی سریال یوسف پیامبر ( ع ) ، به تبیین داده ها پرداخته و نتیجه گیری می کند . در انتها نیز بر اساس یافته های پژوهشی ، به این نتیجه می رسد که سوره یوسف ( ع ) از حیث نشانه های بصری ، سوره ای غنی می باشد و نشانه های بصری موجود در آن ، در حکم دال هایی هستند که به مفاهیمی ورای شکل ظاهریشان دلالت دارند و این مفاهیم تفسیری ، مدلول نامیده می شوند . لذا ، یک فیلمساز هوشمند می تواند درتولید آثار نمایشی تلویزیونی ، با به کار گیری میزانسن های متناسب با نشانه های بصری قرآنی ، مشابهت مفاهیم بصری را در مخاطبین افزایش دهد و بدین ترتیب از این نشانه ها به عنوان یک زبان منحصر به فرد ، جهت انتقال مفاهیم عمیق تر قرآنی به مخاطبین ، سود جوید .