نام پژوهشگر: سعید عبدی برآفتابی
سعید عبدی برآفتابی سکینه صفری
چکیده در سال های اخیر جانشینی بین اسکناس و مسکوک به وسیله پول الکترونیکی در حال وقوع است. این موضوع ناشی از تمایل به سمت یک سیستم پرداخت کاراتر و ارزان تر، به جای سیستم سنتی استفاده از اسکناس و مسکوک است. با این حال، پول نقد هنوز هم در بسیاری موارد بر پول الکترونیک ترجیح داده شده و ابزار پرداختی است که به ویژه برای پرداخت ها و دریافت های با مبلغ پایین بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. رواج پول الکترونیک قطعاً بر حجم اسکناس و مسکوک در گردش تأثیرگذار خواهد بود. مطالعه و تحلیل چگونگی و فرآیند تأثیرگذاری پول الکترونیکی بر حجم اسکناس و مسکوک از موضوعات ویژه و با اهمیتی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است.جهت بررسی موضوع فوق تعداد کارت های بدهی، تعداد دستگاه های خودپرداز، تعداد پایانه های فروش و تعداد پایانه های شعب بانک ها به عنوان شاخص های نشان دهنده میزان توسعه و نشر پول الکترونیکی، در نظر گرفته شده و اثر آن ها بر روی حجم اسکناس و مسکوک در گردش برآورد شده است. در کنار این متغیرها، متغیرهای دیگری مانند تولید ناخالص داخلی حقیقی، نرخ بهره و شاخص قیمتی مصرف کننده به عنوان متغیر توضیحی وارد مدل شده اند. برآورد مدل با استفاده از داده های فصلی سال های 1389-1383، و با بکارگیری مدل خود توضیح با وقفه های توزیعی انجام شده است.در کنار تخمین پویایی های کوتاه مدت، ارتباط بلندمدت بین اسکناس و مسکوک در گردش و متغیرهای مستقل انتخاب شده نیز برآورد گردیده و همچنین سرعت تعدیل مدل پویا به سمت بلندمدت مشخص شده است. نتایج تخمین کوتاه مدت، مثبت بودن تأثیر متغیرهای تعداد کارت های بدهی، تعداد دستگاه های خودپرداز، تعداد پایانه های شعب و وقفه اول شاخص قیمتی مصرف کننده و نرخ بهره و منفی بودن تأثیر متغیرهای تعداد پایانه های فروش، شاخص قیمتی مصرف کننده، gdp حقیقی، نرخ بهره و وقفه اول اسکناس و مسکوک در گردش و gdp حقیقی بر اسکناس و مسکوک در گردش را نشان می دهند، که البته در این بین ضرایب متغیرهای تعداد دستگاه های atm، تعداد دستگاه های پایانه شعب و نرخ بهره از لحاظ آماری بی-معنی بوده است. نتایج تخمین بلندمدت به طور خلاصه حاکی از مثبت بودن تأثیر متغیرهای تعداد کارت های بدهی، تعداد دستگاه های atm، تعداد پایانه های شعب بانک ها، شاخص قیمتی مصرف-کننده و نرخ بهره، و منفی بودن تأثیر متغیرهای تعداد دستگاه های پایانه فروش و تولید ناخالص داخلی حقیقی بر اسکناس و مسکوک در گردش بوده است. در نتیجه ی تخمین الگوی تصحیح خطا، ضریب جمله تصحیح خطا برابر 6/1- است که در سطح یک درصد معنی دار می باشد. بر این اساس، کمتر از دو ماه طول می کشد که یک شوک به تعادل بلندمدت برسد. واژه های کلیدی: پول الکترونیک، کارت بدهی، پایانه فروش، اسکناس و مسکوک در گردش، مدل خود توضیح با وقفه های توزیعی، الگوی تصحیح خطا