زمینه وهدف : اهداف این پژوهش بررسی شیوع سویه های مایکوباکتریوم بویس در انسان و مقایسه تنوع ژنتیکی جدایه های مایکوباکتریوم بوویس از انسان و گاو است وهمچنین شناسایی زیر گونه های م.بوویس(م.بوویس ساب تایپ بوویس و م.بوویس ساب تایپ کاپریه ) در انسان و دام انجام گردید. به علت متفاوت بودن درمان سل در موارد درگیری فرد با گونه های م.بوویس در انسان بررسی این زیر گونه ها با کمک تکنیک های مولکولار اپیدمیولوژی اهمیت ویژه ای پیدا می کند . مواد و روش: پس از انتخاب نمونه ها و جداسازی از محیط کشت لوان اشتاین جانسون و انجام تست های افتراقی (تست نیاسین،احیاء نیترات،تست کاتالاز وتست مهار رشد بوسیله tch) م.بوویس ها از م.توبرکلوزیس ها تمایز داده شد. سپس استخراج dna برای نمونه های انسانی به روش کیت کیاژن و برای نمونه های دامی از کلنی های رشد کرده در محیط کشت سوسپانسیونی در بافر لیز کننده مایکوباکتریوم ها تهیه و به روش جوشانیدن dna آن استخراج گردید. سپس اسپولیگوتایپینگ با استفاده ازپرایمرهای dra و drb انجام شد و نتایج حاصله در سایت 4spoldb آنالیز شدند. واز روش rflpـpcr برای ژن pnca جهت بررسی مقاومت به پیرازینامد استفاده شد. یافته ها و نتایج: از ???? نمونه کشت مثبت بیماران مسلول تعداد ? بیمار (6/0 ?) مبتلا به م.بوویس بودندکه دارای st??? و st??? بودند. و از ?? نمونه دامی مبتلا به م.بوویس با کمک روش اسپولیگوتایپینگ ?? سویه (1/91 ?) در ? کلاستر طبقه بندی شدند: کلاستر?: ?? سویه(5/45 ?) با st??? ، کلاستر?: ??سویه (1/19 ?) با st????، کلاستر?: ??سویه (6/17 ?) با st ناشناخته، کلاستر?:?سویه(9/2 ?) با st??? ، کلاستر? و? : هرکدام ?سویه (9/2 ?) با st ناشناخته، و باقی ? سویه (?/? ?) به صورت منفرد بودند و در هیچ کلاستر طبقه بندی نشدند که ? سویه دارای st??? بود. بحث و نتیجه گیری: م.بوویس ساب تایپ بوویس در جمعیت ایرانی با فراوانی 0.6 ? گزارش شد که پایین تر از میانگین موارد بررسی شده پیشین است.در این مطالعه همه سویه ها م.بوویس ساب تایپ بوویس بودند که مقاوم به پیرازینامید بودند و هیچ سویه م.بوویس ساب تایپ کاپریه یافت نشد.همچنین تنها stمشترک بین سویه های دامی و انسانی st ??? بود و م.بوویس ساب تایپ بوویس با st ??? شاخص بوویس انسانی گزارش شد.