نام پژوهشگر: فاطمه بهارلویی

بررسی موارد و احکام سجده نزد مذاهب خمسه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  فاطمه بهارلویی   حمیده عبداللهی

این تحقیق به بررسی اقسام و احکام سجده از نظر فقهای مذاهب پنج گانه پرداخته است.موضوع سجده یکی از وظایفی است که مکلّفین بدان امر شده اند و ازاین رو لازم است احکام، کیفیت و شرایط آن را بدانند. سجده در متون دینی مصادیق متفاوتی دارد از جمله: سجده ی در نماز، سجده ی تلاوت،شکر،سهو و... .سجده دارای شش قسم است.1.سجده از نظر حکمی که بر آن مترتب می-شود،دارای احکام خمسه ی تکلیفی است.2. سجده ی تکوینی و تشریعی.3.الف) سجده برای خدا؛ شامل سجده ی انسان ها، ملائکه و موجودات دیگر است.ب)سجده ی واقعاً برای خدا و ظاهراً بر غیر خدا یعنی، سجده ی ملائکه بر آدم و والدین و برادران یوسف(علیه السلام) در برابر یوسف.4.سجده ی انسان، گیاه، درخت، ماه، خورشید، ستارگان و ملائکه.5. سجده ی عبادت، اطاعت، تحیّت، تکریم و تشکر از خداوند.6. سجده ی اختیاری و جبری.قسم اول موضوع تحقیق این رساله است. با بررسی احکام سجده در کتب فقهای شیعه و اهل تسنن در می یابیم که، برخی از احکام هرکدام از موارد سجده نزد شیعه و مذاهب چهارگانه ی اهلسنت متفاوت است.همچنینمذاهب خمسه در مواردی که سجده بر آن جایز است، اختلاف نظر دارند.فقهای شیعه در حال اختیار، سجده را فقط بر زمین و روییدنی های غیر خوراکی و غیر پوشاکی جایز می دانند، در حالیکه فقهای اهل تسنن مقید به سجده بر زمین نیستند وبرخلاف فقهای امامیه و مالکی؛ فقهای شافعی، حنفی و حنبلی در حال ازدحام جمعیت، قائل به جواز سجده بر پشت نمازگزاران هستند.رعایت همه ی شرایط سجده ی نماز، در سجده یتلاوت، شکر و ادعیه و زیارات الزامی نیست؛ ولی در سجده ی سهو باید رعایت شود. روش کار در این پایان نامه به صورت توصیفی و تحلیلی است و مطالب به دست آمده به روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و استفاده از نرم افزارهای آموزشی بوده است.