نام پژوهشگر: حسین قنادشیرازی
حسین قنادشیرازی حسین جلالی فر
ذخیره سازی زیرزمینی نفتخام و دیگر محصولات هیدروکربوری درون مغارهای سنگی بدون پوشش، از جمله روشهای رایج ذخیره سازی انرژی، در عصر حاضر به شمار می رود. از جمله مسائل مرتبط با ذخیرهسازی نفت خام در این نوع مغارها، نشت نفت خام و گاز حاصل از آن از میان ناپیوستگیهای توده سنگ پیرامون مغار است. اطمینان از محدودیت نفت خام و گاز و کاهش نشت آن به حداقل ممکن، تأثیر بسیاری بر افزایش کارآئی و ایمنی تأسیسات ذخیرهسازی دارد. به منظور جلوگیری از نشت نفت خام و گاز، بایستی تودهسنگ پیرامون مغارها توسط آب اشباع گردد. این امر با استفاده از یک رژیم جریان آب زیرزمینی پایدار، پیرامون مغارها صورت میگیرد. در این تحقیق، نخست شرایط لازم جهت ذخیرهسازی نفت خام درون مغارهای سنگی بدون پوشش و اصول حاکم بر محدودیت سیال هیدروکربوری مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه با استفاده از برنامه اجزا مجزای udec به مدلسازی عددی مغارهای ذخیرهسازی نفت خام طراحی شده در ناحیه گچساران و شبیهسازی جریان آب زیرزمینی پیرامون این مغارها در دو فاز ساخت و بهرهبرداری پرداخته شد. با فرض اشباع کامل ناپیوستگیها، یک جریان تک فاز و دائم، جهت شبیهسازی جریان سیال درون شکستگیهای اطراف مغارها به کار گرفته شد. همچنین فشار حاصل از سیستم تزریق آب، توسط یک سطح آب مصنوعی در بالای تاج مغارها فراهم شد. کیفیت تودهسنگ و پایداری مغارهای ذخیرهسازی، تحت تأثیر حفریات مجاور و به روشهای مختلف نظیر روشهای طبقهبندی rmr، q و تحلیل عددی، مورد بررسی قرار گرفته و مقادیر نگهداری مناسب تخمین زده شد. با توجه به محاسبات صورت گرفته سیستم نگهداری پیچسنگ به همراه شاتکریت مسلح، جهت پایدارسازی مغارها پیشنهاد شد. در خلال فاز بهرهبرداری، مکانیزم نشت سیال نفتی در فشارهای هیدرواستاتیک مختلف آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت. در صورت طراحی مناسب سیستم تزریق آب با افزایش تدریجی فشار درون مغارها، فشار هیدرواستاتیک آب زیرزمینی پیرامون مغارها نیز افزایش یافته و محدودیت سیال نفتی برآورده میگردد. عمده ناپایداری مغارها در تاج و بالای دیواره مغارها اتفاق میافتد و بیشترین مقادیر نشت نفت خام در دیواره سمت چپ مغارها رخ میدهد.