نام پژوهشگر: مهدیه ملکی گنادیشی

بررسی طراحی فضای داخلی کتابخانه های عمومی شهر تهران: ارائه راهکارهای عملی
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1391
  مهدیه ملکی گنادیشی   نصرت ریاحی نیا

چکیده مقدمه: طراحی مناسب کتابخانه ها، می تواند راه گشای ارتقاءِ سطح کیفی، افزایش میزان بهره گیری، بهینه سازی، بهره وری و بازدهی از کتابخانه های عمومی شود. طراحی کتابخانه ها، باید امکان سهولت بهره برداری کاربران و ارائه خدمات توسط کتابدار را فراهم کند تا نیاز کاربران و کتابداران را به بهترین شکل تأمین کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت طراحی کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سال 1391 است. روش شناسی: پژوهش حاضر کاربردی و به روش پیمایشی و ترکیبی از روش کمی و کیفی است که با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تهران است که به دلیل کم بودن تعداد آن ها، نمونه گیری انجام نگرفت. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بر اساس مقیاس لیکرت برای کاربران، مصاحبه نیمه ساختار یافته با کتابداران و چک لیست محقق ساخته است. یافته ها: یافته ها نشان داد که میزان رضایت کاربران از آیتم هایی که در طراحی کتابخانه ها الزامی هستند در اکثریت موارد پایین و در موارد کمتر در حد متوسط است و به ندرت از آیتم های در نظر گرفته در طراحی رضایت دارند. در بررسی میزان مشارکت و رضایت کتابداران یافته ها نشان داد که میزان مشارکت و رضایت کتابداران نیز در جایگاه مقبولی قرار ندارد. در بحث ارائه راهکارها برای طراحی کتابخانه ها، خلاقیت و نبوغ کتابداران دیده می شود. اما بررسی ها نشان داد موانع زیادی بر سر راه طراحی کتابخانه وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به مدیریت و برنامه ریزی توسط سازمان مادر اشاره کرد. وجود موانع موجود باعث شده است که در کتابخانه ها الگوی منطقی برای طراحی وجود نداشته باشد و تنها الگوی بکار رفته برحسب تجهیزات موجود با جای دهی آنها در فضای نه چندان مساعد است. در نهایت میزان تأثیر طراحی مناسب بر ارائه خدمات شناسایی شدند. نتایج: در مجموع، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که طراحی کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به سازمان کتابخانه های عمومی نهاد کشور در جایگاه مقبولی نیست و موانع و مشکلات عمیقی بر سر راه طراحی کتابخانه ها وجود دارد. علیرغم نقش تأثیرگذاری که کتابداران در امر طراحی کتابخانه ها می توانند داشته باشند، نقش جدی و مهمی برای آنها در نظر گرفته نشده است. در پایان نیز راهکارهایی برای بهره گیری از امکانات موجود، شناسایی دانش و توانایی های کتابداران، و نیز بازنگری در آیین نامه نهاد کتابخانه ها پیشنهاد شد.