نام پژوهشگر: محبوبه السادات موقرافضلی

تبیین مبانی واصول فلسفی و دینی تربیت کودکان بی‏سرپرست وبررسی وضعیت موجود براساس مطالعه موردی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1391
  محبوبه السادات موقرافضلی   علیرضا صادق زاده

مبانی دینی به دست آمده در این پژوهش درباره کودکان بی سرپرست_که بر اساس تفسیر آیات قرآن کریم و روایات و سیره معصومین اسلام(ع) تبیین شده اند_ ضمن تأکید بر لزوم سرپرستی کودکان بی‏سرپرست در محیط خانواده و تقبیح اهانت به آنها؛ اصلاح امور این کودکان و توجه به عواطف شان بخشی از وظایف حکومت و مردم ، و بسیار باارزش دانسته شده و بر لزوم توجه به آتیه اقتصادی این کودکان؛ برخورداری آنها از محیطی شاد و پرنشاط؛ و محبت ورزی به آنها تأکیدشده است. این پژوهش سپس بر اساس مبانی دینی به دست آمده و همچنین مبانی تجربی، اصول زیر را برای تربیت کودکان بی‏سرپرست (با تمرکز بر کودکان ساکن در مراکز شبانه روزی) استنباط و استنتاج کرده است: اصل توجه همه جانبه به همه ابعاد تربیت کودکان بی‏سرپرست؛ اصل تقسیم مسئولیت بین کودکان بی سرپرست؛ اصل ارتباط کودکان بی سرپرست با خویشاوندان شایسته خود؛ اصل پذیرش کودکان بی سرپرست (نه ترحم)؛ اصل محبت به کودکان بی سرپرست؛ اصل توجه به عواطف و احساسات کودکان بی سرپرست؛ اصل صبر و سعه صدر مربیان در تربیت کودکان بی سرپرست؛ اصل سلامت نفس مربیان کودکان بی سرپرست؛ اصل خودآگاهی و اطلاعات مربیان برای تربیت کودکان بی سرپرست؛ اصل ارتقای عزت نفس کودکان بی سرپرست؛ اصل تقویت اعتماد به نفس کودکان بی سرپرست؛ اصل شادنگه داشتن محیط تربیت کودکان بی سرپرست؛ اصل تکریم کودکان بی سرپرست؛و اصل توجه به تفاوتهای فردی در تربیت کودکان بی سرپرست. مطالعه موردی این پژوهش با استفاده از روش مردم نگاری تربیتی و مشاهده و مصاحبه عمیق نشان می دهد با وجود برخورداری کودکان بی سرپرست مرکز شبانهروزی مطالعه شده از استعداد تحصیلی، این کودکان به دلیل اختلالات عاطفی و عدم انگیزه و امید به آینده، نسبت به همکلاسیان عادی خود افت تحصیلی بیشتری دارند. همچنین در حال حاضر در این مرکز، به جز اصل تقسیم مسئولیت بین کودکان بی سرپرست؛ و اصل ارتباط کودکان بی سرپرست با خویشاوندان شایسته خود؛ سایر اصول به دست آمده در این پژوهش، رعایت نمی شود. در مرکز مطالعه شده، کودکان روابط خوبی با یکدیگر دارند و همدیگر را درک می کنند البته در سنین نوجوانی، صمیمیت آنها به افراط کشیده می شود. سایر مشکلات مهم تربیتی این مرکز عبارتند از: نگرش نامناسب کودکان نسبت به مربیان به دلیل عدم سلامت نفس برخی مربیان؛ فقدان روش تربیتی خاص و مشترک بین مربیان و فعالیت آنها بر اساس تجربه و سلیقه شخصی خود؛ و اضطراب کودکان بی سرپرست از اخراج از مرکز. شبیه سازی معماری و فضای مراکز شبانه روزی به محیط «خانه» ؛ و تغییر اولویت استراتژیک تمام مراکز خیریه از تقبل کودکان بی سرپرست به سمت توانمندسازی خویشاوندان این کودکان به منظور حضور کودک در خانواده؛ از سایر پیشنهادات این پژوهش است.