نام پژوهشگر: طاهره توکلی
رقیه صولت طاهره توکلی
حسیدیسم، فرقهای عرفانی در دین یهود است که در نیمه دوم قرن 18 میلادی در اروپای شرقی رایج شد و تا عصر حاضر به طول انجامیده است. بنیانگذار این جنبش اسرائیل بنالیعذر معروف به "بشت" به معنای استاد نام نیکو است که بعل شم طوو خلاصه لقب وی میباشد. بشت در حالیکه خود پذیرای عرفان قباله بود و حتی بسیاری از آموزهها و تعالیم مکتباش نیز متأثر از سنتهای قباله بود ، اما از یهودیان میخواست حتماً آداب و اعمال مذهب یهود را به جا آورند. با این حال مسیر مذهبی وی که در واقع هسته مرکزی عرفان حسیدیسم شد روش نوینی در پرستش خدا بود که در آن هر فرد چه آموزش دیده و چه بیسواد میتوانست از طریق لذت و شادی به قرب خدا برسد. بیان احساسات مذهبی با فعالیتهایی چون موزیک، رقص، افسانهسرایی و داستانگویی خصوصاً تأکید بر نقش شفاعت و میانجیگری «صدیق» که اولین بار توسط "داو بائر" شاگرد بشت مطرح شد از آموزههای مهم این مکتب است. صدیق در این مکتب، برای پیروانش چون تورات زنده عمل میکند، اوکسی است که واسطه فیض الهی است و به جای شاگردانش با خدا ارتباط برقرار کرده و آنها را به درجات بالای معنوی هدایت میکند. در اسلام نیز از قرن دوم هجری به بعد چند جریان اصیل و دورانساز در بین مسلمانان رایج شد که هدف تمامی این جریانات معرفت و شناخت و وصول به حق تعالی بود. هر یک از این جریانات برای وصول به اهداف خویش دارای عقاید و مسلک و آموزههای خاص خویش بودند اما آنچه در تمامی این جریانات اهمیت محوری داشت نیازمندی سالک به مرشد در امر سلوک عرفانی است. مرشد در این مکاتب به اسامی مختلفی چون پیر، ولی، شیخ، قطب و دلیل راه نامیده میشد. او کسی است که در سلوک عرفانی تجربه و علم کافی دارد مسیر طریقت را به درستی پیموده و به حق نیز واصل شده است؛ لذا وی با دستگیری از سالک او را به سر منزل مقصود میرساند. بهطور کلی میتوان گفت که پیر در سلوک عرفان اسلامی و صدیق در جریان عرفانی حسیدیسم دارای نقش و جایگاه محوری میباشند. واژگان کلیدی: مکتب حسیدی، صدّیق، عرفان اسلامی ،پیر، ولی و قطب.