نام پژوهشگر: کامبیز پورطهماسی
سید علی امام جمعه قدسی نیا کامبیز پورطهماسی
اندازه گیری و برآورد رویش در جنگل یکی از مهمترین فاکتورها برای برنامه ریزی در طرح های جنگلداری و مدیریت جنگل می باشد. این تحقیق با هدف تعیین میزان رویش قطری و ارتفاعی سالیانه و روند تغییرات رویشی گونه بلندمازو به روش آنالیز تنه و همچنین تاثیر فاکتورهای اقلیمی دما و بارندگی بر رویش قطری این گونه به روش مطالعه گاهشناسی درختی، در جنگل لوه انجام پذیرفت. برای انجام این تحقیق پس از جنگل گردشی پارسل 316 از سری 3 جنگل لوه انتخاب گردید و تعداد 20 اصله درخت با قطر 100-50 سانتیمتر نشانه گذاری و قطع گردید. سپس از هر یک از درختان 5 دیسک در ارتفاعات 4/0 متر، 3/1 متر، انتهای تنه و دو دیسک بین ارتفاع 3/1 و انتهای تنه تهیه گردید. پس از خشک نمودن دیسک های نمونه و آماده سازی سطح به وسیله برش با اره رام و سه مرحله سمباده زنی جهت سهولت اندازه گیری، پهنای حلقه-های رویشی در دو جهت عمود بر هم با دقت 01/0 میلیمتر به وسیله دستگاه lin tab اندازه گیری شد. پس از حصول حداکثر تطابق زمانی ممکن میان منحنی دو جهت هر یک از درختان و منحنی درختان با یکدیگر، منحنی میانگین رویش قطری منطقه نیز ترسیم گردید. همچنین با اندازه گیری ارتفاع در سنین مختلف درختان نمونه و ترسیم نمودار ارتفاع متوسط بر حسب سن، ارتفاع در هر سن از درختان مشخص گردید. نتایج حاصل نشان داد که در منطقه مورد مطالعه میانگین رویش قطری سالیانه گونه بلندمازو 64/2 میلیمتر و میانگین رویش ارتفاعی 071/0 متر در سال می باشد. میانگین رویش قطری و ارتفاعی درکلاسه های سنی مختلف (جوان، میانسال، مسن و کهنسال) در سطح 99% با یکدیگر دارای اختلاف معنی دار می باشند. بیشترین میزان رویش قطری در مرحله میانسالی و بیشترین میزان رویش ارتفاعی مرحله جوانی حاصل می شود. همچنین نتایج نشان داد که منحنی رویش قطری و ارتفاعی درختان بلندمازو از یک روند یکنواختی پیروی نمی کنند ولی درختان با سن بالای 274 سال تقریبا روند مشابهی داشته و از الگوی رویشی یکسانی پیروی می کنند بررسی تاثیر فاکتورهای اقلیمی ذکر شده بر رویش قطری درختان بلندمازو نشان داد که رویش بلندمازو با میانگین دمای ماه مهر (اکتبر)، حداکثر دمای ماه مهر (اکتبر)، حداقل دمای ماه های مهر و آبان (اکتبر و نوامبر)، رابطه منفی و معنی دار و با مجموع بارندگی ماه های مهر (اکتبر)، آذر (دسامبر)، بهمن (فوریه)، اسفند (مارس) و فروردین (آپریل)، مجموع بارندگی قبل از فصل رویش و مجموع بارندگی سالانه رابطه مثبت و معنی دار دارد. کلمات کلیدی: بلندمازو- آنالیز تنه- گاهشناسی درختی- لوه- حلقه های رویشی- lin tab- تطابق زمانی
محسن محمدی آچاچلویی کامبیز پورطهماسی
چوب ماده¬ای طبیعی و آلی است که به دلیل سهولت دسترسی به آن، از دیرباز توسط بشر مورد استفاده قرار گرفته و به همین دلیل طیف گسترده¬ای از آثار تاریخی و فرهنگی از این ماده ساخته شده¬اند. بسیاری از آثار چوبی در فضای باز قرار دارند و هوازدگی از مهم¬ترین عوامل تخریب آنها به شمار می¬رود. تخریب فتوشیمیایی چوب در فرایند هوازدگی نقشی اساسی ایفا می¬کند. در این راستا، با توجه به اجزای مادی تشکیل دهنده و اصول مورد توجه در حفاظت آثار تاریخی، حفاظت آثار چوبی در فضای باز، جهت ارائه راهکار مناسب حفاظتی، مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش با استفاده از مطالعه کتابخانه¬ای، بررسی¬های میدانی و مطالعات آزمایشگاهی به همراه تجزیه و تحلیل کمی در چهار فاز صورت گرفت. پس از مطالعات مقدماتی، ویژگی¬های نمونه¬های تاریخی و تخریب ناشی از هوازدگی در آنها در نمونه¬های مربوط به آسیاب ناژوان، خانه وفادار، خانه سوکیاس و مسجد جامع عتیق در اصفهان، کاخ شهرستانک و قلعه دزدبند در کرج، مسجد سفید در مراغه و مساجد اسماعیل آباد و مهرآباد در بناب در فاز اول مورد بررسی قرار گرفتند. در فاز دوم، تیمارهای قابل اجرا در چوب ارزیابی شدند و در فاز سوم نتایج حاصل از آنها در نمونه¬های تاریخی آزمایش گردیدند تا تحلیل نتایج و ارائه راهکار مناسب حفاظتی در برابر هوازدگی در فاز چهارم میسر شود. گونه چوب به کار رفته در نمونه¬های تاریخی صنوبر شناسایی شد. تاثیر هوازدگی در آنها به صورت تخریب لیگنین و سپس سلولز مشخص گردید. نمونه¬سازی¬ها با استفاده از چوب کبوده (populus alba l.) انجام گرفت. تاثیرات تیمارهای آغشتگی کروم¬تری¬اکسید (5% در آب)، روغن بزرک (خالص)، بوراکس (5% در آب)، دی متیل سیلیکون (خالص)، نانوذرات دی¬اکسید تیتانیوم آناتاز، روتایل و مخلوط (جداگانه به صورت 1% در ایزوپروپانول)، نانوذرات اکسید روی (1% در ایزوپروپانول)، دی¬اتانول¬آمین (10% در اتانول)، بنزوتری¬آزول (2% در آب)، بیس [2- هیدروکسی 5- ترت اکتیل 3- (بنزوتری¬آزول) فنیل] متان به عنوان جاذب فرابنفش (2% در تولوئن)، بیس (1، 2، 2، 6، 6- پنتامتیل 4- پیپریدینیل) سباکات به عنوان آمین ممانعت شده (2% در تولوئن)، تتراکیس [متیلن 3- (3 ، 5- دی ترت بوتیل- 4- هیدروکسی فنیل) پروپیونات] متان به عنوان آنتی اکسیدان¬ فنولیک (1% در تولوئن) و تریس (2، 4- دی ترت بوتیل فنیل) فسفیت به عنوان آنتی اکسیدان فسفیتی (1% در تولوئن) در چوب، و کارایی آنها در برابر هوازدگی ارزیابی گردید. بررسی¬ها از طریق سنجش جذب ناخالص و خالص تیمار، رطوبت تعادل چوب (2895 isiri)، چگالی (3042 isiri)، جذب آب (809 isiri)، مواد استخراجی (tappi t207-om88 و tappi t204-om88)، آبشویی (bs en 84:1997)، واکشیدگی (2896 isiri)، همکشیدگی (2898 isiri)، ph متری (روش sithole)، هوازدگی مصنوعی (astm 2565-99) و کاهش جرم ناشی از آن، رنگ¬سنجی، طیف-سنجی مادون قرمز و ارزیابی با میکروسکوپ الکترونی روبشی انجام گرفت. نتایج فاز دوم گویای قابلیت کاربرد تیمارهای نانوذرات دی¬اکسید¬تیتانیوم آناتاز، آمین ممانعت شده، دی¬اتانول¬آمین و آنتی¬اکسیدان¬ها در برابر هوازدگی بود. ارزیابی در نمونه¬های تاریخی نیز نشان داد که تیمار آنتی¬اکسیدان فسفیتی از تخریب ناشی از هوازدگی جلوگیری می¬کند. می¬توان از تیمارهای آمین ممانعت شده و دی¬اتانول¬آمین نیز جهت حفاظت چوب در برابر هوازدگی استفاده نمود.