شاید بتوان خانه را ملموس ترین نمود کالبدی نیاز بشر ئر طول تاریخ دانست. اما تمایل همیشگی انسان به حیات جمعی و زندگی اجتماعی، همواره او را به زندگی و سکونت در کنار همنوعان خویش تشویق نموده است. ارضای این وجه از تمایلات انسان، نیاز به فضایی برای به تحقق پیوستن آن را ملزم می کند. بدین صورت فضاهای عمومی و متعلق به همگان، همچون میدان ها، فوروم ها، آگوراها و ... در طول تاریخ، موید این مطلب می باشند. در عصر حاضر و پس از انقلابات صنعتی، کمبود کمّی و کیفی این این نوع بستر کالبدی به خصوص در بافت مسکونی، به عنوان بافت اصلی تشکیل دهنده ی شهر به شدّت احساس می شود. با توجه به این مطالب، در این تحقیق ابعاد و ویژگی های مختلف فضاهای عمومی و خدماتی در شهر و در محیط های مسکونی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، در ابتدا به بررسی ویژگی های فضاهای عمومی به طور مستقل و به عنوان عنصری مهم در فضاهای شهری پرداخته، و پس از آن با استفاده از تبیین و بررسی الگوها و نظریه های مرتبط، به ویژگی های محلّه ها و مجموعه های مسکونی ای پرداخته شده است که بر اساس ارتقای کیفیت محل سکونت، با در نظر گرفتن فضاهای عمومی و خدماتی پویا و سرزنده طراحی می شوند.

انسان از دیرباز در تلاش بوده تا نه تنها با طبیعت پیرامونش سازگاری یابد، بلکه به طرق مختلف در صدد بوده تا عناصر طبیعی را در جهت آسایش خود کنترل و تعدیل کند.به دنبال پیشرفت های صنعتی، او از تکنولوژی به عنوان ابزاری برای رسیدن به خواسته های خود بهره گیری کرد ولی این امر نه تنها او را از طبیعت بی نیاز نکرد، بلکه با بی توجهی به طبیعتی که خود جزئی از آن بود همراه شد. از جمله اولویت های اساسی که امروزه در سیاست اکثر کشورها – همسو با سیا ست های جهانی - قرار دارد، توجه به مسا ئل مربوط به حفاظت از محیط زیست و بهینه سازی مصرف انرژی می باشد. جلوگیری از دخالت های غیر مسئولانه بشر در چرخه محیط زیست و لزوم کاهش وابستگی به سوخت های تجدید ناپذیر ، دو نگرش عمده به وجود آورنده گسترش استفاده از انرژی های تجدید پذیردر جهان محسوب می شوند. هماهنگ کردن محیط زیست با شرایط طبیعی اقلیمی و بهره گیری از انرژی های پاک و رایگان برای تهویه، سرمایش و گرمایش ساختمان، ضمن کاهش آسیب های وارده به محیط زیست و نسل بشر، نتایج مفید استراتژیک، اجتماعی، اقتصادی و... را در بر خواهد داشت. در این میان، خانه بنیادی ترین و مورد توجه ترین عنصر کالبدی شهر است که بیشترین حجم از یک شهر و بالا ترین مصرف انرژی را - به طور شبانه روزی – به خود اختصاص می دهد. ازآنجا که هر شخص حداقل یک سوم از ساعات شبانه روز را در خانه سپری می کند، بدیهی است برقراری آسایش اقلیمی در قالب واحد مسکونی امری ضروری می باشد. امروزه به دنبال افزایش جمعیت و تغییر مداوم در و نیازهای افراد، تعریف آسایش برای انسان امروزی با گذشته متفاوت است و برآورده ساختن آن مستلزم صرف مقادیر بالای هزینه می باشد. با نگاهی ژرف به معماری قدیم در بسیاری از مناطق ایران، می توان به روش های هوشمندانه ای در مساعد کردن شرایط آسایش مطلوب پی برد که استفاده از آنها در دنیای امروزی بسیار ارزشمند خواهد بود. شناخت این روش ها و سعی در همساز کردن آنها با نیازهای زندگی امروز می تواند یکی از اهداف جامعه ای با پیشینه معماری چند هزار ساله باشد. از طرفی معماری بومی ایران و به ویژه شهر اصفهان- به عنوان شهر تاریخی پایدار- از بافت شهری تا تک واحد مسکونی در این زمینه بسیار پر مایه است. انگیزه اصلی این پژوهش، عدم توجه معماری امروز به طراحی به عنوان یک روش کارامد در کاهش مصرف انرژی های فسیلی و آلودگی های ناشی از آن می باشد.

کشور ایران علیرغم داشتن جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی فراوان ومنحصر به فرد در سطح جهان سهم بسیار اندکی از صنعت توریسم را دارد تمایل جهانگردان به بازدید از کشورهای توریستی نه فقط به خاطر مناظر و سواحل زیبا و آثار تاریخی بلکه تا حدود زیادی به سبب وجود انواع امکانات رفاهی و جاذبه های توریستی است. غار علی صدر همدان از بسیاری جهات ،علی الخصوص به علت وجود گذرگاههای آبی و دریاچه های ممتد آبی یکی از زیباترین جلوه های طبیعی ایران و جهان و پدیده ای منحصر به فرد در نوع خود می باشدولی با این حال به خاطر عدم وجود زیر ساختها و اقدامات زیر بنائی مناسب نتوانسته جایگاه واقعی خود در جذب و جلب رضایت توریستها را پیدا کند. اهداف زیر دلیل انتخاب موضوع طراحی هتل برای این پروژه بوده است : - به علت کمبود مکانهای اقامتی – تفریحی در محدوده غار علی صدر(ارائه خدمات گردشگری) - پتانسیل بالای سایت مورد نظر برای یک کاربری اقامتی – تفریحی شناخت فرهنگ مردم منطقه و فرهنگ توریست ها و نیز شناخت امکانات و نیازمندیهای آن ضروری است در ضمن شناخت معماری منطقه با توجه به اقلیم و فرهنگ منطقه نیز لازم است .تمام این نیازمندیها و ضرورت ها سبب ایجاد پروژه حاضرگردیده که انجام آن شامل مراحل زیر بوده است : در گام نخست به بررسی مفاهیم و سیر تحولات صنعت گردشگری به صورت بنیادی نگریسته شده است تا از این رهگذر به درک صحیح از موضوع دست پیداکرد و در گام بعدی به مطالعه ریز فضاها و استانداردهای فضاهای مراکز اقامتی بر مبنای ضوابط سازمان میراث فرهنگی ایران و سایر استانداردهای خارجی پرداخته که عملکرد و نوع هتل پیشنهادی را نتیجه گیری کند.پس از این قسمت به بیان و معرفی نمونه های کارآمد داخلی و خارجی پرداخته است. با توجه به کلیه مطالب بررسی شده و عوامل مرتبط با معماری زمینه گرا،مبانی نظری پروژه ارائه گردیده و در نهایت برنامه ریزی عملی در خصوص دستیابی به پروزه نهائی و برنامه ریزی فیزیکی طرح مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله بعدی سایت به طور کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مطالعات اقلیمی به فراخور مورد بررسی واقع گردیده ،آنگاه تلاش گردیده با بکار گیری راهکارهای تازه و مطابق با پیشرفتهای تکنولوژیکی طرح نهایی ایجاد وارائه گردد.

اگرچه بین متخصصین سازه و معماری، بعضاً تنش هایی وجود دارد اما خود این دو مقوله به طور محسوسی به یکدیگر وابسته اند و شاید حتی تفکیک آنها از یکدیگر امری نادرست باشد، چرا که نسبت این دو به مثابه نسبت اسکلت و بدن است. لذا در فرآیند طراحی معماری نمی توان و نباید سازه و ساختار آن را مورد غفلت قرار داد. در این نوشتار سعی شده تا با تأکید بر این جنبه ی مغفول مانده، به طراحی معماری پرداخته شود و برای این منظور سیستم سازه ای در هتل به عنوان یک کاربری معماری با تنوع فضایی و عملکردی و به تبع آن ظرفیت پذیرش طیفی از سیستم های سازه ای، مورد مطالعه قرار گرفته است. در فرآیند این تحقیق، سیستم های سازه ای و ویژگی های آنها از یک سو و نیازهای خاص طرح هتل و مولفه های موفقیت آن از دیگر سو مورد مطالعه قرار گرفته و نتیجه آن که سعی شده تا در یک روند منطقی، سیستم یا سیستم های سازه ای مناسب این کاربری شناسایی شده تا در نهایت بر اساس این سیستم های انتخابی طراحی صورت گیرد.

ناهنجاری های اجتماعی و جرایم از موارد اصلی ناامنی محیط زندگی و سلب کننده امنیت به شمار می رود، این در حالی است که امنیت یکی از نیازهای پایه و ضروری انسان است. با این وجود، به نظر می رسد در حال حاضر، در طراحی مجموعه های مسکونی در کشور ما موضوع امنیت عمدتاً در نظر گرفته نمی شود. (منظور از امنیت در اینجا، پیشگیری از جرم می باشد.) لذا این مسأله لزوم اعمال سیاست های پیشگیری از جرم در مجموعه های مسکونی را، به کمک طراحی ضروری می سازد. طراحی محیطی و پیشگیری مکان بنیاد از جرم از جمله راهبردهای جدید پیشگیری از جرم می باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به دنبال ارائه رهنمودهای طراحی به منظور ارتقاء امنیت و پیشگیری از جرم در مجموعه های مسکونی بوده است.

موضوع رسالهﻯ حاضر طراحی یک مرکز فرهنگی معماری با عنوان خانهﻯ معمار می باشد، که با رویکرد تکنولوژی در معماری صورت گرفته است. در این رساله به دنبال ایجاد امکانی بوده ایم که فراهم کننده تعاملات بیشتر بین سه گروه عمدهﻯ جامعه حرفه ای، جامعهﻯ آکادمیک و علاقه مندان به معماری باشد. و با طراحی این مرکزمکانی را برای رویارویی این افراد فراهم آورده ایم. با توجه به رویکرد رسالهﻯ حاضر با عنوان تکنولوژی در معماری مبانی نظری این رساله در دو بخش که یکی در جهت روشنگری ماهیت تکنولوژی از طریق طرح سوال هایی که از هستی آن پرسشگری کرده اند شکل گرفته است؛ که با بررسی تعاریف موجود تکنولوژی، امکان ارائه یک تعریف جامع و مانع برای آن از منظر این رساله مورد پرسش قرار گرفت و در کنار آن با یک جستجوی واژه شناسانه در خصوص مفهوم نخستینی که تکنولوژی از آن برگرفته شده، تحولات اندیشه آن را مورد ارزیابی قرار داده ایم؛ که نتیجهﻯ آن حاصل شدن بخشی از ادراک کلی نسبت به تکنولوژی است و هم چنین در بخشی دیگر فضای مفهومی تکنولوژی را در نسبت با سایر مظاهر عالم مدرن از جمله تاریخ، مدرنیته، علم، هنر، و فرهنگ مورد ارزیابی قرار داده ایم که به پیروی از آن ادراک گسترده¬تری را از تکنولوژی فراهم ساخته ایم. بنا بر مطالعات انجام شده ابعاد مختلف تکنولوژی و نسبت ها و روابط آن را باز شناسی نموده ایم. از آنجایی که نتایج حاصله از این پژوهش ها می بایست خود در یک طراحی معماری نمود پیدا می کرد. لذا ازطرفی دیگر در مبانی نظری رساله حاضر به بررسی ارتباط بین تکنولوژی و معماری از طریق نقد معماری مدرن از زاویه اثرگذاری تکنولوژی بر آن به مثابه یک عامل درونی پرداخته شد و بوسیلهﻯ تاریخ معماری مدرن به باز شناسی تفکر تکنولوژیک و تحقق آن در معماری دست یافتیم. نتایج حاصله از این مباحث به عنوان مبنایی برای تشخیص چگونگی اثر تکنولوژی در کشورهایی که تکنولوژی در آن به مثابه یک عامل بیرونی عمل می¬کند، مورد ارزیابی قرار گرفته است و راه کارهای تکنولوژیک را با این هدف که براساس مطالعات مذکور دریچهﻫﺎیی برای دستیابی به راهﻫﺎﻯ مناسب گشوده شود ارائه نمودیم. نتیجه گیری از دو بخش مربوط به مبانی نظری پروژه، راه را برای طراحی معماری هموار ساخت. اما برای روشن شدن بیشتر موضوع در بخشی دیگر از رساله به شناخت موضوع طراحی از طریق بررسی نمونهﻫﺎﻯ مشابه، استانداردﻫﺎﻯ طراحی مورد نیاز و شناخت وضع موجود پرداخته شد. که نهایتاً با بدست آمدن یک برنامه فیزیکی مرحلهﻯ طراحی معماری آغاز شد. طرحی که جایگاهی مجسم برای به نمایش گذاردن گوشه ای از رهیافت های نظری این رساله باشد.

در اکثر فضاهای سکونتی، حضور کودک و فرآیند رشد خلاقیت آن نادیده گرفته شده و همواره، از خانه و مجموعه مسکونی، که کودک بیشترین حضور را در آن دارد؛ در طراحی غفلت شده است. در حالی که خلاقیت انسان، بیشترین رشد و شکوفایی را در دوران کودکی دارد. از آنجایی که کودک تعاملات محیطی محدودی تا سنین قبل از دبستان دارند؛ توجه به کالبد خانه به عنوان بلافصل ترین فضای مرتبط با کودک ضروری است. بنابراین لازم است نیاز ها و قابلیت های رشد جسمی، شناختی، عاطفی و اجتماعی کودکان برای شکوفایی توانایی های خلاقانه آنها را شناخت و تدابیری در حوزه کالبدی برای ارتقاء خلاقیت کودک اندیشید و در طراحی فضاهای سکونتی از آنها بهره جست.

هدف از این پژوهش طراحی یک مجتمع مسکونی پایدار برای اقشار کم درآمد با رویکرد پایداری اجتماعی می باشد. با توجه به مطالعاتی که پیرامون آسیب شناسی جوامع انجام شده است، ناهنجاری هایی همچون وقوع جرم و ناامنی های اجتماعی، انواع محرومیت های فیزیولوژیکی و اجتماعی، اعتیاد و غیره در مناطق فقیرنشین شهری بیشتر وجود دارد.با توجه به تحقیقات صورت گرفته علل اصلی این ناهنجاری ها را می توان ناشی از کمبودهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی قلمداد کرد. از این رو مسکن و محیط کالبدی آسیب پذیر نیز علاوه بر فقر آنها، یکی از علل اصلی نابسامانی جوامع فقیر می باشد. بنابراین تامین مسکن مناسب به ویژه برای گروه های کم در آمد شهری همواره از مهم ترین مسائل و چالش های پیش روی کشورهای جهان بوده و تقریبا همه ی آنها در این زمینه با معضلات جدی مواجه هستند. انسان و جوامع انسانی محور اصلی توسعه پایدار هستند. هدف توسعه پایدار، توسعه همه جانبه است و توسعه همه جانبه بدون توسعه اجتماعی ممکن نخواهد بود. رسیدن به یک جامعه ی پایدار ممکن است بستگی به پذیرش یک سری اصول و ارزش های مناسب داشته باشد که عبارتند از: عدالت و تساوی، تطبیق پذیری، محبوبیت، دوام، امنیت، هویت اجتماعی و غیره. از این رو این پژوهش برآن است تا با در نظر گرفتن اصول جامعه ی پایدار مرتبط با مسکن و محیط مسکونی، به طرح یک مجتمع مسکونی برای اقشار کم درآمد جامعه بپردازد تا بتواند به شکلی پایدارمعضل کمبود مسکن افراد کم درآمد را رفع و زمینه ی معضلات اجتماعی برخاسته از مسکن نامناسب را در جامعه ی موردی شهری کاهش دهد، با این امید که به نوبه ی خود قدم کوچکی در راه رسیدن به یک جامعه ی پایدار برداشته باشد.