نام پژوهشگر: عنایت االله شریف پور
وجیهه بیگی عنایت االله شریف پور
فخرالدّین عراقی همدانی، (688 ـ 610هـ )، شاعر و عارف عاشق قرن هفتم هجری است، که آثاری نغز به شعر و نثر از وی باقی مانده است. همان طور که شیوه رایج در بین شاعران و نویسندگان این دوره استفاده از زبان و ادب عربی و به کار بردن مفردات و عبارات و ترکیبات آن در ضمن آثار و اشعار بوده است ـ و حتّی برخی از نویسندگان متصنّع خالی بودن متن از این عبارات و ترکیبات را عیب و نقصی به شمار می آورده اند ـ عراقی نیز همین شیوه را بدون الزام و تکلّف دنبال کرده است و با مطالعه آثار و اشعار وی این تأثیرپذیری از زبان و ادب عربی کاملاً مشهود است. شیخ عراقی، شاعری عارف پیشه است و بیشتر آثار خویش را به آیات قرآنی و احادیث مزیّن کرده و بدون هیچ گونه تصنّع و تکلّفی و در هر جای کلام که مناسب دیده است، اقوال مشایخ صوفیه و بزرگان عرفا را در ضمن سخنان و ابیات خویش گنجانده است. علاوه بر این، نیز به دلیل آشنایی با ادبیّات عرب و شعر شاعران عرب زبان گاهی اوقات ابیاتی از برخی از این شعرا را نیز در ضمن ابیات خویش درج کرده است. شاعر یا به طور مستقیم یا به طرق مختلف دیگری ـ که به آن ها خواهیم پرداخت ـ از قرآن و حدیث و اقوال مشایخ صوفیه و عرفا و اشعار و ابیات شاعران عرب بهره گرفته و برای رسایی و گویایی کلام و آراستن سخن به تناسب موقع و در هر جا که مناسب دیده، به کار برده است. در این پایان نامه کوشش می شود این تأثیرپذیری ها از زبان و ادب عربی و گونه های مختلف آن در آثار فخرالدّین عراقی نشان داده شود.