نام پژوهشگر: پدرام ابراهیم نژاد
دانیال حیدری پدرام ابراهیم نژاد
در سالهای اخیر دارو رسانی هدفمند با استفاده از نانو ذرات دارای عوامل ضد سرطان بدلیل دارا بودن توانایی منحصر بفرد در تجمع در محل تومور بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از مشخصات بارز نانو داروها می توان به افزایش قدرت نفوذ و طول اثر دارو در بافت سرطانی اشاره نمود. گزینش مناسب سلولهای سرطانی توسط داروهای ضد سرطان مهمترین مشکلی است که در شیمی درمانی وجود دارد. در این راستا داروهای ضد سرطان نه تنها بر سلولهای سرطانی اثر گذارند، بلکه سلولهای سالم نیز از این تاثیرات در امان نیستند. که در نهایت منجر به اثرات جانبی شدیدی خواهد شد. با این اوصاف دارو رسانی هدفمند بعنوان روشی نوین برای درمان سرطان توجهات عمده ای را بخود جلب کرده است. موسسه ملی فناوری نانو امریکا(nni) در تلاش برای تعریف مرزهای فناوری نانو حدود مشخصی را پیشنهاد کرده. طبق این تعریف”نانو فناوری شناخت و کنترل ماده در ابعاد نزدیک به 100_1 نانو متر است“. در نتیجه هر ساختار کوچکتر از صد نانومتر یک نانو ساختار است. در این راستا نانو لوله کربنی با قطری در حدود nm25_2 یک نانو ساختار محسوب میشود. نانو لوله کربنی را می توان یک پوسته گرافیتی دانست که سیلندر گونه لوله شده است. در فرایند تشکیل گرافیت یک اربیتال s و دو اربیتال p با هم ترکیب می شوند و تشکیل سه اربیتال هیبریدی sp2 تحت زاویه 120 درجه را می دهند. این پیوند کوالانسی در صفحه را پیوند ?)پیوند سیگما) می گویند. بقیه اربیتالهای p بر صفحه پیوندهای سیگما عمودند و در اندرکنش های بین لایه ای شرکت میکنند که به پیوند ? معروف اند. این پیوند غیر کووالانسی اساس اتصال گروه های عاملی مختلف بر سطح خارجی نانو لوله کربنی را تشکیل می دهد. از ویژگی های دیگر نانولوله کربنی می توان به قدرت نفوذ بالا بدرون سلولها و عدم سمیت و آبدوستی نانولوله های کربنی عاملدار شده اشاره نمود.که در مجموع موجب شده حجم قابل توجهی از مطالعات اخیر بر روی دارو رسانی هدفمند با استفاده از نانو لوله های کربنی متمرکز شود. بطور کلی مهمترین چالش پیش روی دارو رسانی هدفمند رسانش دارو به موضع دقیق تومور است. در این راستا نانو ذرات،قابلیت رسانش دارو را هم بطور غیرفعال(passive targeting) و هم بطور فعال(active targeting)دارند. در رسانش غیر فعال،گروههای عاملی بارگذاری شده باعث به حد اقل رساندن تصفیه نانو ذرات توسط کلیه ها شده و همچنین قدرت نفوذ و ماندگاری دارو افزایش می دهندenhanced permeability and retention) (epr)). همچنین پیوند ایجاد شده بین یک لیگاند از نانو ذره و یک گیرنده سطحی بر روی سلول باعث رسانش فعال می شود. در این مطالعه بعد از قرار دادن نانو لوله کربنی تحت فرایند اکسایشی، o-cnt حاصل می –شود.o-cnt به آن دسته از نانولوله های کربنی اطلاق می گردد که با گروه کربوکسیل عاملدار شده اند. در ادامه نانو ذرات fe3o4 بر نانو لوله کربنی به روش هم رسوبی بار گذاری شده و کامپوزیت نانو ذره اکسید آهن- نانو لوله کربنی(o-cnt@fe3o4) حاصل می گردد. از جمله محاسن کامپوزیت(o-cnt@fe3o4) می توان به دارا بودن فرکانس تشدید پلاسمونی سطحی?p)) در نزدیکی طیف فرا بنفشnear infrared radiation (nir) اشاره نمود که با اعمال تابش nir میتوان به ایجاد گرما در موضع تومر و همچنین کنترل آزاد سازی دارو پرداخت. در این پژوهش برای بررسی نفوذ نانو ذرات به درون سلول های هدف، نانولوله کربنی را با ماده فلورسنت(fluorescein isothiocyanate(fitc)) عامل دار می کنیم. برای بارگذاری گروههای عاملی fitc و فولیک اسید(fa) بر روی o-cnt@fe3o4 از (hexamethylendiamine)hmda استفاده می کنیم. برای این منظور ابتدا منومرهای fa-hmda و fitc-hmda را تشکیل داده و سپس این دو مونومر بر o-cnt@fe3o4 بارگذاری می شوند. در انتها پلی اتیلن گلیکول (peg) نیز بار گذاری شده و محصول نهایی یعنی کامپوزیت نانو ذره آهن-نانو لوله کربنی-پلی اتیلن گلیکول- فولیک اسید (peg-fa(fitc)-cnt@fe3o4) حاصل می گردد. در فرایند دارو رسانی با اعمال میدان مغناطیسی، نانو ذره آهن که یک ماده پارامغناطیس است دارو را به موضع تومر هدایت میکند(passive targeting) . همچنین پیوند ایجاد شده بین fa بعنوان لیگاند و گیرنده سطحی سلول بخش دیگری از فرایند دارو رسانی را شامل می شود(avtive targeting). در ادامه بارگزاری peg باعث افزایش نیمه عمر زیستی نانو ذرات در جریان خون شده و مانع از شناسایی آنها توسط سلولهای دفاعی می شود (passive targeting). در این بررسی بر آن هستیم تا علاوه بر سنتز کامپوزیت(peg-fa(fitc)-cnt@fe3o4) بعنوان حامل دارو، به بررسی قابلیت بارگذاری، میزان آزاد سازی و همچنین سرعت آزاد سازی دارو ازین کامپوزیت پرداخته و مزیت این روش دارو رسانی هدفمند را در مقایسه با روشهای دیگر مورد مطالعه قرار دهیم.