چکیده مقدمه و هدف: این مطالعه با هدف بهره گیری از توموگرافی کامپیوتری با اشعه ی مخروطی در کمک به تشخیص دقیق تر ضایعات ناحیه ی فک و صورت با دستیابی به نماهای cbct هر کدام از این ضایعات انجام شده است. روش اجرای کار: در این طرح با بکارگیری روش، case series تصاویر cbct بدست آمده از 87 بیمار مبتلا به ضایعات استخوانی ناحیه ی فک و صورت که از سال 1387 تا پایان سال 1390 به یک مرکز خصوصی رادیولوژی فک و صورت و بخش رادیولوژی دانشکده دندانپزشکی مشهد مراجعه کرده و دارای نتیجه ی هیستوپاتولوژی قطعی بودند، توسط دو نفر رادیولوژیست بطور جداگانه و بدون اطلاع از نتیجه ی بیوپسی، مورد بررسی قرار گرفتند. در مواردی که بین دو نفر اختلاف نظر وجود داشت، پس از بررسی مجدد به یک نظر واحد رسیدند. پس از آن اطلاعات بدست آمده از هر بیمار در یک چک لیست ثبت شد. اطلاعات مرتبط با تصویربرداری در چک لیست شامل، مکان ضایعه، حدود، ساختار داخلی و معیارهای مربوط به اثر بر ساختمان های اطراف بود. سپس بر اساس نتیجه ی بیوپسی ضایعات در 6 گروه شامل، کیست ها، تومورهای خوش خیم، تومورهای بدخیم، ضایعات شبه تومور، بیماری های سیستمیک و گروه متفرقه تقسیم شده و یافته های آنها بر اساس جداول توزیع فراوانی توصیف گردید. یافته ها: بر اساس یافته های پاتولوزی، ادونتوژنیک کراتوکیست شایع ترین ضایعه در بین کل ضایعات بود. کیست ها، تومورهای بدخیم و کیست استفنه(گروه متفرقه) در مردان شیوع بیشتری داشتند. درمقابل ضایعات شبه تومور و تومورهای خوش خیم تمایل بیشتری را به زنان نشان دادند. شایع ترین محل درگیری در کیست ها ماگزیلا، خصوصاً در قدام بوده و پس از آن خلف مندیبل. اما در سایر گروه ها مندیبل، خصوصاً خلف شایع ترین محل درگیری بود. تمایل به گسترش از قدام تا خلف در گروه کیست ها بیشتر مشاهده شد. نمای داخلی اغلب کیست ها و تمام تومورهای بدخیم به صورت رادیولوسنت بوده است. تومورهای خوش خیم بیشتر به صورت اپک دیده شده و فراوانی نمای رادیولوسنت و ترکیبی در ضایعات شبه تومور با درصد مشابه، بیشتر بود. اغلب کیست ها، تومور های خوش خیم و شبه تومورها حدودی مشخص با حاشیه ی کورتیکال را آشکار نمودند، اما در تمام تومورهای بدخیم حدود مهاجم دیده شد. علائمی چون تحلیل ریشه، جابجایی ساختمان های اطراف و تورم کورتیکال در شبه تومورها شایع تر بودند. تمایل به تخریب کورتکس و حدود کورتیکال ساختمان های اطراف در بدخیمی ها بیشتر بود. تومورهای خوش خیم نیز با نسبت بالاتری با جابجایی دندانی همراه بودند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه ی حاضر نشان داد که در ارزیابی ضایعات استخوانی ناحیه ی ماگزیلوفاسیال، جهت تعیین یک ضایعه ی استخوانی در مراحل اولیه، حدود دقیق آن در استخوان، بررسی گسترش ضایعه به ساختمان های مجاور، کلسیفیکاسیون های ظریف درون ضایعه و تورم باکولینگوالی کاربرد cbct ضروری است. همچنین امکان بررسی همزمان یک ضایعه در سه مقطع مختلف در این تکنیک، تعیین دقیق محل تخریب استخوان، بررسی تحلیل خارجی ریشه و نیز جابجایی دندان در جهات مختلف را میسر می کند. واژه های کلیدی: توموگرافی کامپیوتری با اشعه ی مخروطی، ضایعات خوش خیم، ضایعات بدخیم، ناحیه ی فک و صورت

مقدمه :ضایعات با نمای داخلی میکس ضایعات منحصر به فردی هستند که هم به صورت کیستیک و هم نئوپلاستیک تظاهر می کنند. این ضایعات دارای نماهای کلینیکی ، رادیوگرافی و هیستوپاتولوژیک مختلف هستند. این مطالعه با هدف بررسی کلینیکی و رادیوگرافیک ضایعات میکس در تصاویر پانورامیک یا سایر تکنیکهای تصویربرداری پیشرفته همچون توموگرافی کامپیوتری رایج (ct) یا از نوع اشعه مخروطی(cbct) صورت می گیرد . مواد و روش ها : در این مطالعه ضایعات میکس از آرشیو موجود در یک مرکز رادیولوژی خصوصی و دانشکده دندانپزشکی مشهد مورد بررسی قرار گرفت و داده های دموگرافیک و خصوصیات رادیوگرافی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: در مجموع 55 مورد ضایعه میکس در این مطالعه تحت بررسی قرار گرفتند که شامل تومورهای خوش¬خیم، تومورهای بدخیم، ضایعات فیبرواسئوس، ضایعات التهابی و ضایعات کیستیک بود. شایعترین ضایعه¬ی این مطالعه دیسپلازی سمانی استخوانی از نوع منتشر(flcod) با تعداد 11 مورد بود و شایعترین دهه سنی درگیری دهه سوم بود. از میان ضایعات تعداد 15 مورد مربوط به آقایان و 35 مورد مربوط به زنان بود . اکثر ضایعات تک کانونی بودند و تنها ضایعات فیبرواسئوس ، چندکانونی دیده شدند. اکثر ضایعات خلف مندیبل را درگیر کرده و شایعترین ارتباط دندانی از نوع پری اپیکال بود. حدود مشخص و کورتیکه شایعترین نوع بوردر ضایعات بود. نتیجه گیری :اکثریت ضایعات میکس در این مطالعه مشی خوش خیم داشتند . نمای رادیوگرافی ضایعات میکس در مطالعه ما با نتایج گزارش شده در مطالعات دیگر مشابه بوده است.

مقدمه: زائده استیلوئید یک زائده استخوانی مخروطی شکلی است که از استخوان تمپورال درجلوی سوراخ استیلوماستوئید جدا می شود. لیگامان استیلوهیوئید از زائده ی استیلوئید تا شاخ کوچک هیوئید ادامه دارد و به طور معمول در رادیوگرافی دیده نمی شود مگر اینکه کلسیفیه شده باشد. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه الگوهای کلسیفیکاسیون لیگامان استیلوهیوئید در مبتلایان به سندرم ایگل با بیماران دارای زائده استیلوئید طویل شده بدون علامت در تصاویر cbct انجام می شود. مواد و روش ها: تصاویر cbct موجود در آرشیو مرکز رادیولوژی خصوصی در مشهد در 4 سال گذشته که در آنها زائده استیلوئید در دو طرف به طور کامل تصویر شده بودند به صورت گذشته نگر توسط یک نفر رادیولوژیست فک و صورت بدون اطلاع از وضعیت بیمار مورد بررسی قرار گرفته و مواردی که طول زائده استیلوئید در دو طرف بیشتر از 30 میلی متر بود، شامل تعداد 52 تصویر cbct در دو گروه علامت دار و بدون علامت (26 نفر در هر گروه) وارد مطالعه شدند. برای هر زائده ی استیلوئید، طول زائده، حداکثر ضخامت، نوع مورفولوژی و الگوی کلسیفیکاسیون آن ثبت گردید. اندازه گیری ها به فاصله دو هفته مجددا تکرار شده و میانگین آن ثبت گردید. در نهایت مقایسه میانگین طول و ضخامت زائده ی استیلوئید، نوع الانگیشن و الگوی کلسیفیکاسیون آن بین دو سمت در هر گروه و نیز بین دو گروه علامت دار و بدون علامت با استفاده از نرم افزار spss 16 انجام شد. یافته ها: به طور کل میانگین طول زائده استیلوئید در گروه سندرم ایگل 7/42میلیمتر ،و در گروه بدون علامت 9/39میلیمتر بود. میانگین ضخامت در گروه سندرم ایگل 6/4 میلیمتر و در گروه بدون علامت 3/3 میلیمتربود، که اختلاف بین دو گروه در میانگین ضخامت معنی دار بود. شایع ترین الگوی کلسیفیکاسیون مشاهده شده در هر دو گروه ، partially calcified بود و شایع ترین نوع مورفولوژی در گروه سندرم ایگل از نوع elongated و درگروه بدون علامت از نوع segmented بود. بین دو گروه در نوع مورفولوژی اختلاف معنی داری ( در سمت چپ) دیده شد. میانگین طول در هر دو گروه سندرم ایگل و بدون علامت در سمت راست نسبت به سمت چپ بیشتر بود که فقط در گروه بدون علامت این اختلاف معنی دار بوده است. میانگین ضخامت در هر دو گروه علامت دار و بدون علامت در سمت چپ بیشتر از سمت راست بود اما میزان اختلاف معنی دار نبود. نتیجه گیری: مورفولوژی و ضخامت زائده استیلوئید بین دو گروه سندرم ایگل و بدون علامت اختلاف معنی داری را نشان دادند و لذا می توانند تا حدی به تشخیص افتراقی دردهای ناحیه صورت ، گلو، حلق و لوزه کمک کننده باشند.کلمات کلیدی: زائده استیلوئید، سندرم ایگل، توموگرافی کامپیوتری اشعه مخروطی

مقدمه: رادیولوسنسی های پری کرونال یافته های پاتولوژیک شایعی هستند که در معاینات معمولی دندانپزشکی یافت می شوند. این ضایعات به طور معمول به صورت یک فولیکول نرمال یا کمی بزرگ شده در رادیوگرافی ها دیده می شوند و گاهی هم ضایعات بزرگ تری را نشان می دهند و پتانسیل جابه جایی های پاتولوژیک را دارند که احتیاج به مداخله مناسب و تفاسیر هیستوپاتولوژیک دارند. این مطالعه با هدف بررسی یافته های رادیوگرافیک رادیولوسنسی های پری کرونال در تصاویر پانورامیک و توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی از نوع بررسی بیماران، رادیوگرافی های مربوط به 50 بیمار موجود در یک مرکز خصوصی رادیولوژی فک و صورت و نیز دانشکده دندانپزشکی مشهد از سال 1387 تا سال 1392 که در آنها ضایعه رادیولوسنت پری کرونال در ناحیه فکین رویت شده و دارای نتیجه هیستوپاتولوژی بودند توسط دو نفر رادیولوژیست فک و صورت به صورت جداگانه بررسی شدند. در مواردی که اختلاف نظر وجود داشت از نظر رادیولوژیست سوم استفاده گردید. هر دو مشاهده گر از نتیجه پاتولوژی ناآگاه بودند. تمام مشخصات رادیوگرافی به تفکیک نوع ضایعه براساس روش آنالیز قدم به قدم مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اطلاعات دموگرافیک بیماران در یک چک لیست ثبت گردید. در نهایت با استفاده از نمودارهای مناسب داده های به دست آمده توصیف گردید. یافته ها: 58 ضایعه در 50 بیمار شناسایی گردید. 52% بیماران را مردان و 48% را زنان شامل می شدند. ضایعات شامل 36 مورد سیست دنتی ژروس، 20 مورد کراتوسیستیک ادونتوژنیک تومور، یک مورد فولیکول هایپرپلاستیک و یک مورد مورال آملوبلاستوما بود. خلف مندیبل شایع ترین محل درگیری بود. همه ضایعات دارای بوردر مشخص بوده و اکثریت آنها حاشیه کورتیکه داشتند. 96.5% موارد ساختار داخلی رادیولوسنت یونی لاکولار داشتند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیشترین میزان تاثیر هر دو ضایعه ما غیر از جابجایی دندان که در تمام ضایعات دیده شد، تورم و جابجایی ساختمان های آناتومیک اطراف بود. تخریب کورتکس در تمامی کراتوسیستیک ادونتوژنیک تومورهایی که تصویربرداری تخصصی داشتند، دیده شد. کلمات کلیدی: رادیولوسنت، پری کرونال، رادیوگرافی، پانورامیک، توموگرافی کامپیوتری اشعه مخروطی

مفصل تمپورومندیبولار ویژگی های اختصاصی زیادی در رابطه با نوع عملکرد و تغییرات کرونولوژیک خود دارد که موضوع مطالعات مهمی از دیدگاههای جراحی،اکلوژن و رادیولوژی بوده و به علت عدم شناخت کامل آناتومی و فانکشن و تغییرات فیزیولوژیک این مفصل اشتباهات تشخیصی فراوانی که بعضا روی درمان بیماریهای مفصل tmj موثر بوده اند ، مشاهده شده است.(1) شرایط مختلفی همچون استئوارتریت، اختلالات داخلی دیسک مفصلی، و... می توانند روی این مفصل اثر گذاشته و باعث دفورمیتی اسکلتال، مال اکلوژن، و دیسفانکشن سیستم جونده شوند.(2). ارزیابی اولیه اختلالات این مفصل براساس معاینه کلینیکی عضلات جونده می باشد. به هر حال چندین مطالعه نشان دادند که بررسی کلینیکی در موارد بسیاری غیر قابل اعتماد است. (3,4,5). تصویربرداری یک جزء تشخیصی مهم در تعیین و تفسیر بیماریهای مفصل تمپورومندیبولار می باشد. روش های تصویر نگاری تشخیصی tmj شامل آرتروگرافی ، ct و mriمی باشد. با وجود این رادیوگرافیهای ساده شامل ترانس کرانیال، پانورامیک مد tmj و نیز توموگرافی هنوز بیشتر از سایر روش ها استفاده می شوند و در بررسی بیماری که شکایاتی دال بر بیماری tmjدارد، در اکثر موارد اولین روش تصویر نگاری انتخابی پانورامیک مد tmj می باشند که از مزایای آن می توان به دوز رادیاسیون پایین، در دسترس بودن، راحتی کاربرد و هزینه پایین اشاره نمود. در این تصاویر سوپرایمپوزیشن ساختمانهای آناتومیک بعلت دوبعدی بودن، و نیز تأثیر تنظیم سر بیمار روی تصویر ، از ارزش آنها می کاهد.) (6,7 توموگرافی کامپیوتری دیدن اپتیمال ساختارهای استخوانی را میسر میکند ولی دوز بالای رادیاسیون و هزینه بالا از معایب آن است. امروزه با آمدن cbct و استفاده آن در حیطه سر و گردن ، با داشتن دوز پایین رادیاسیون و رزولوشن بالاتر آن نسبت به ct ، کاربرد ctدر ارزیابی tmj محدود شده است.) (8. cbct امکان بررسی ساختار اسخوانها، فضای مفصلی ، عملکرد دینامیک در هر سه بعد فضابدون سوپرایمپوزیشن و تغییر شکل را به ما میدهد(9). بنابر دانش ما تا کنون تنها یک مطالعه به بررسی دقت cbct در ارزیابی تغییرات استخوانی مفصل tmj درمقایسه با رادیوگرافی روتین پانورامیک مد tmj و نیز توموگرافی پرداخته است که البته به صورت in vitro انجام شد. (10) لذا با توجه به کاربرد بسیار زیاد تصاویر پانورامیک اختصاصی tmj توسط دندانپزشکان و متخصصین گوش و حلق و بینی بر آن شدیم تا مطالعه ای با هدف تعیین دقت رادیوگرافی پانورامیک مخصوص tmj در بررسی موقعیت و تغییرات دژنراتیو کندیل در مقایسه با cbct به عنوان استاندارد طلایی انجام دهیم.

مقدمه: ضایعات با نمای داخلی مولتی لاکولار ضایعات منحصر به فردی هستند که هم به صورت کیستیک و هم نئوپلاستیک تظاهر می کنند. این ضایعات دارای نماهای کلینیکی ، رادیوگرافی و هیستوپاتولوژیک مختلف هستند. این مطالعه با هدف بررسی کلینیکی و رادیوگرافیک ضایعات مولتی لاکولار صورت گرفته است. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی از نوع بررسی آرشیو(case series), ضایعات رادیولوسنت مولتی لاکولاری که دارای نتیجه بیوپسی قطعی بودند,(70 بیمار) از میان آرشیو موجود در یک مرکز رادیولوژی خصوصی و دانشکده دندانپزشکی مشهد توسط دو نفر رادیولوژیست فک و صورت مورد بررسی قرار گرفتند. هر دو مشاهده گر از نتیجه پاتولوژی ضایعات ناآگاه بودند. از این میان داده های دموگرافیک و خصوصیات رادیوگرافی مربوط به 59 بیمار در غالب 5 نوع ضایعه که دارای فراوانی نسبتا مناسبی بودند ، شامل ژانت سل گرانولومای مرکزی ، آملوبلاستوما، ادونتوژنیک کراتوسیست ، کیست ادونتوژنیک کلسیفیه و میگزوم ادونتوژنیک ، توسط جداول و نمودارهای فراوانی توصیف شد. نتایج: از میان 59 بیمار با ضایعه رادیولسنت مولتی لاکولار در فک، شایعترین ضایعه ژانت سل گرانولومای مرکزی (با فراوانی 39% ) بود. دراین میان 23 مورد از ضایعات در مردان و 36 مورد در زنان اتفاق افتادند. شایعترین دهه سنی درگیر دهه دوم سنی و میانگین سن درگیری 31.57 سال بود . تمامی ضایعات تک کانونی بوده و اکثر آنها خلف مندیبل را درگیر کردند. حدود مشخص و کورتیکه شایعترین نوع بوردر ضایعات بود .شایعترین تاثیر بر ساختمان های مجاور تورم بود. بیشترین شیوع تورم در میان این 5 ضایعه، مربوط به میگزوم و پس از آن cgcg بود. بیشترین شیوع تحلیل خارجی ریشه در coc و پس از آن در cgcg دیده شد. بیشترین شیوع جابجایی دندانی در okc و کمترین آن در coc دیده شد. تمایل به تخریب کورتکس در cgcg و پس از آن میگزوما، شیوع بالاتری را نشان داد. نتیجه گیری :در این مطالعه تنها 4 % از رادیولوسنسی های مولتی لاکولار(70 مورد) را توموهای بدخیم تشکیل دادند و لذا می توان گفت که اکثریت ضایعات مولتی لاکولار مشی خوش خیم دارند .