کردها یکی از اقوام ایرانی هستند که به واسطه موقعیت سرزمینشان، در طول تاریخ به ویژه بعد از اسلام، بارها مورد تهاجم اقوام مختلف از جمله: اعراب، ترکان و مغولان قرار گرفته اند و سخت ترین مصیبت ها را در این حملات متحمل شده اند. بدون شک از دلایل اصلی این وضعیت ناگوار، واقع شدن سرزمین آنها بر چهار راه ارتباطی ایرن، عراق، شام و روم بوده است. و این جایگاه خاص، سرزمین کردها را به یکی از کانونهای حادثه خیز جهان اسلام مبدل کرده است که بر پایه این شرایط، بررسی اوضاع سیاسی آن ها از اهداف این پژوهش است. ضعف حکومت آل بویه در مقطعی به کردها این فرصت را داد تا به تشکیل حکومت های منطقه ای اقدام کنند و چندین دهه درمناطق مختلف به حکومت بپردازند. اما این دوره استقلال در قرن پنجم با هجوم ترکان به پایان رسید. هرچند آن گونه که منابع اشاره میکنند، امیرنشین های کردی دربرابر هجوم ترکان غز مقاومت های سختی کردند، اما دربرابر فشار فزاینده طایفه ای دیگر از غزان که همان سلجوقیان بودند، ناچار سرتسلیم فرود آوردند و به دوره ای پا نهادند که نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا با بهره گیری از منابع اصیل و پژوهش های جدید پرتویی بدان بیفکند و با تعقیب خط سیرآن، درحل مجهولاتش بکوشد. بدون تردید ورود ترکان سلجوقی، هم از لحاظ سیاسی و هم اجتماعی - فرهنگی اثرات ناگواری برای کردان داشت. از یک سو حکومت های کرد استقلال خود را ازدست دادند و بعضاً از بین رفتند و از سوی دیگر، تسلط سلجوقیان، باعث مهاجرت سیل آسای قبایل ترک به مناطق مختلف ایران، از جمله مناطق کردنشین شد و در نهایت باعث تغییر بافت قومی و زبانی دربخش هائی از کردستان شد. که بررسی این موضوع از بخشهای اصلی این رساله است. به هرشکل، بازسازی تاریخ کردها، دشواریهای خاص خود را دارد، چه این امر مستلزم کاوش در منابعی است که نه برای این قوم و نه درباره اش نوشته شده اند. در واقع این مشکلات، بخش عظیمی ازگذشته آنان را مغفول گذاشته است و تنها در آوردگاه های نبرد، بدانان گوشه های چشمی افکنده است و این خلاء عظیم، محقق را با سیل انبوهی از گزارشهای منقطع روبرو می سازد.

چکیده کتاب « الکنوز الودیعه من رموز الذریعه » از کتابهای ارزشمند قرن هشتم هجری است .این اثر، ترجمه « الذّریعه الی مکارم الشّریعه » از تألیفات معروف راغب اصفهانی درعلم اخلاق است که همواره مورد توجّه دانشمندان این علم بوده است . این کتاب توسط یکی از علمای قرن هشتم به نام ابن شمس الدّین حسن ظافر وبه فرمان شاه شجاع به زبان فارسی ترجمه شده است . از این دانشمند درکتب مرجع وتراجم احوال هیچ گونه نام ونشانی بدست نیامد ، جز این که درخاتمه ای که به نام خلخال بر این کتاب افزوده، پدر خودرا شمس الدّین حسن ظافر نامیده است . کتاب « الکنوز الودیعه » علاوه بر جنبه علمی دارای نثری فصیح وبلیغ واز بهترین نمونه های نثر فنی قرن هشتم است که علاوه بر استفاده فراوان از آیات قرآن ، احادیث ، روایات واقوال بزرگان ، در حد زیادی نیز از اشعارعربی وفارسی در آن به کار رفته است . بررسی سبک این رساله نشان می دهد که آشنایی نگارنده با علوم وآثار برجسته ادبیّات فارسی وعربی ونیز طبع شاعرانه وادیب وی ، درتدوین چنین اثری موثر بوده است . دراین رساله ، متن کتاب با مقابله پنج نسخه - ودرپاره ای از موارد نسخه دیگری - از قدیم ترین ومعتبرترین نسخه های خطی این اثر تصحیح شده است . قدیم ترین نسخه ، متعلق به قرن هشتم وکامل ترین وصحیح ترین آن ، که نسخه اساس هم هست ، متعلق به قرن نهم است . درقسمت مقدمه ، علم اخلاق ، زندگی وآثار راغب اصفهانی واطلاعات موجود راجع به مترجم ، کتاب « الکنوز الودیعه » وویژگی های سبکی آن وهمچنین ویژگی های رسم الخطّی نسخه اساس بررسی شده است . درتعلیقات هم کلمات دشوار ، اعلام ، احادیث ، اقوال ، اشعار عربی وفارسی وگویندگان وسرایندگان ومآخذ آنها ودیگر مواردلازم ، توضیح داده شده ودرپایان فهرست های متعدّد از آیات ،احادیث ، اقوال ، دعاها وجمله های دعایی ، اشعارعربی وفارسی ، اشخاص ، جانوران ، جایها وکتابها ارائه شده است . کلید واژه ها : راغب اصفهانی ، الذّریعه الی مکارم الشّریعه ، ابن شمس الدّین حسن ظافر ، الکنوز الودیعه من رموز الذّریعه ، علم اخلاق