نام پژوهشگر: شهرام نعیمی
آرزو عزیزیان شرمه سید کاظم صباغ
بیماری پوسیدگی ساقه برنج یکی از شایعترین عوامل قارچی بیماری زای این محصول، در ایران و اکثر کشورهای تولید کننده برنج بوده که هرساله خسارت زیادی را به تولید این محصول وارد می کند. عامل این بیماری قارچ هتروتال magnaporthe salvinii (anamorph: sclerotium oryzae) میباشد. برای بررسی تنوع مورفولوژی، ژنتیکی و بیماری زایی این گونه، نمونهبرداری به صورت تصادفی از استان مازندران به عمل آمد. نمونهها بر روی محیط کشت wa کشت داده شد. به دنبال آن با روش نوک هیف عمل خالصسازی انجام گردید و تعداد 45 جدایه جداسازی و برای مطالعات بعدی مورد استفاده قرار گرفت. جدایهها بر روی محیط کشت pda دارای رنگ پرگنه خاکستری تیره متمایل به سیاه و سختینههای کروی و نیمه کروی سیاه رنگ بودند. بررسی تنوع مورفولوژی جدایهها و تجزیه و تحلیل دادهها با نرمافزار sasنشان داد که بر اساس اندازهگیری سرعت رشد در 13 گروه و اندازهگیری قطر سختینهها در 23 گروه و از نظر اندازه طول و عرض کنیدی در یک گروه قرار گرفتند. بیشترین قطر مربوط به جدایه sa.2 از ساری و کمترین قطر مربوط به جدایه f.1 از فریدونکنار بود. بزرگ ترین سختینه مربوط به جدایه a.13 و کوچک ترین سختینه مربوط به جدایه a.1 از آمل بودند. برای بررسی آزمون بیماری زایی، از برنج رقم اهلمی طارم استفاده شد. علائم بیماری 10 روز بعد از آلودگی ثبت گردید. تجزیه دادهها نشان داد که جدایهها در سه گروه قرار دارند. جدایههای be.32، ra.1 و a.22 به ترتیب متعلق به شهرستانهای بهشهر، رامسر و آمل شدت بیماری زایی بیشتری را از خود نشان دادند. مطالعه تنوع ژنتیکی جدایهها، با چهار نشانگر up به صورت انفرادی انجام شد، که جدایهها در نه گروه ژنتیکی طبقهبندی شدند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که در بین جدایههای به دست آمده در استان تنوع ژنتیکی نسبتاً بالایی وجود دارد ولی بین شدت بیماری زایی و تنوع ژنتیکی و مورفولوژی رابطه مستقیمی مشاهده نشد.
مهرانه بهرستاقی شهرام نعیمی
تریکودرما یکی از مشهورترین و موثرترین جنس های قارچی در زمینه کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی به شمار می رود، جدایه های متعلق به آن، با مکانیسم های مختلف نظیر، آنتی بیوز، پارازیتیسم و رقابت، پاتوژن های گیاهی را کنترل می کنند. به دلیل اهمیت این قارچ در کشاورزی و کمبود اطلاعات در زمینه اکولوژی و دینامیک جمعیت در زیستگاه های طبیعی کشور، در این تحقیق تغییرات جمعیت جدایه های تریکودرما در اراضی شالیزاری، کلزا، جنگل و زمین کشت نشده مورد بررسی قرار گرفت و ارتباط آن با عوامل زنده (رقابت میکروبی) و غیر زنده (رطوبت، ph، ec، میزان ماده آلی خاک و نیز میزان بارش و درجه حرارت) تعیین شد. جمعیت جدایه های تریکودرما در خاک اراضی مورد مطالعه در محدوده 101 × 1/1 -103 × 7/2 پرگنه در هر گرم خاک خشک و در اندام هوایی برنج 101 ×4/0 - 101 × 1 پرگنه در هر گرم وزن گیاه متغیر بودند. جمعیت قارچ کل در محدوده 103× 1/1 - 104× 6/4 پرگنه در هر گرم خاک خشک و جمعیت باکتری کل نیز در محدوده 104× 2/2 - 105× 5/0 پرگنه در هر گرم خاک خشک در خاک اراضی مورد مطالعه محاسبه شد. به طور کلی جمعیت تریکودرما در خاک جنگل بیش تر از خاک اراضی دیگر بود. پیک جمعیتی تریکودرما در اراضی شالیزاری با اراضی غیر شالیزاری متفاوت بوده به طوری که پیک جمعیتی این قارچ در اراضی شالیزاری در پاییز و اواسط فصل زراعی و در اراضی غیر شالیزاری در زمستان بود. محاسبه همبستگی بین متغیرها با جمعیت تریکودرما موجود در خاک نشان داد که همبستگی مثبتی بین مقدار جمعیت تریکودرما با ماده آلی در سطح احتمال یک درصد و با رطوبت در سطح احتمال پنج درصد وجود داشت. همچنین نتایج همبستگی بین جمعیت تریکودرمای موجود در فیلوسفر با عوامل محیطی نیز نشان داد که میزان بارش همبستگی منفی در سطح احتمال یک درصد با جمعیت تریکودرما داشت.