نام پژوهشگر: [email protected] زارعی
بی بی رابعه متوسل ضرغام محمدی
چکیده برآورد هدایت هیدرولیکی به روش آنالیز فازی داده های لاگ حفاری، مطالعه موردی دشت بوشکان به کوشش رابعه متوسل هدایت هیدرولیکی یکی از اساسی ترین پارامترها در مطالعه ی حرکت آب زیرزمینی می باشد که در بیشتر مطالعات مرتبط با آب های زیرزمینی نقش کلیدی و تعیین کننده ای دارد.علیرغم معرفی روش های مختلف جهت برآورد هدایت هیدرولیکی کماکان آزمون پمپاژ به عنوان دقیق ترین و پرکاربردترین روش شناخته می شود.غالبا چاه هایی که برای آزمون های پمپاژ مناسب باشند به قدر کافی در یک آبخوان وجود ندارند و یا انجام آزمون های پمپاژ در تمام چاه ها نه تنها عملی نیست بلکه پرهزینه می باشند.در این تحقیق باتوجه به فراوانی اطلاعات لاگ حفاری چاه های اکتشافی و مشاهده ای در اکثر دشت ها و آبخوان های کشور اقدام به برآوردهدایت هیدرولیکی به روش آنالیز فازی به کمک اطلاعات لاگ حفاری شده است. بر این اساس اطلاعات توصیفی لاگ حفاری چاه های انتخاب شده در دشت بوشکان با در نظر گرفتن طول مقاطع مختلف در هر چاه به منحنی دانه بندی تبدیل شده است.منحنی های دانه بندی تولید شده طی فرآیند تبدیل فازی به کمک مجموعه های مختلف معادل هدایت هیدرولیکی هم پوشانی داده شده و نهایتا برای هر چاه مقدار هدایت هیدرولیکی برآورد شده است.مقایسه ی نتایج حاصل از آنالیز فازی با نتایج تحلیل آزمون پمپاژ نشانگر خطایی در حدود 41/91 -% ،22/6- % و 42/11 %برای چاه های اکتشافی می باشد.هم چنین در 2 مورد دیگر از چاه های دشت بوشکان که در آن ها آزمون پمپاژ پله ای انجام شده بود مقایسه ی نتایج حاصل از آنالیز فازی با نتایج حاصل از آزمون پمپاژ پله ای درصد خطایی درحدود 55/71-% و 49/56-% نشان داد.مقایسه ی نتایج نشان می دهد که روش آنالیز فازی به کار رفته قابلیت کافی برای کاربرد در مطالعات آب زیرزمینی را دارد و به کمک نتایج کاربردی این روش می توان توزیع مکانی هدایت هیدرولیکی در یک آبخوان را ارزیابی نمود.این روش می تواند به عنوان مرحله اول و قبل از کالیبراسیون مدل ریاضی جهت ترفیع نتایج مدل ریاضی و سهولت فرآیند کالیبراسیون مورد استفاده قرار گیرد.
حسین قلیزاده حسین آبادی نوذر سامانی
امروزه آنالیزهای تحلیلی و عددی در بررسی میزان تبادل آب بین منابع آب زیرزمینی و سطحی از اهمیت زیادی برخوردارند. چاه های پمپاژ که به عنوان رایج ترین شیوه در بهره برداری منابع آب مطرح هستند، در صورتی که در نزدیکی منابع آب سطحی نظیر رودخانه حفر شوند می توانند تعادل بین آب های سطحی و زیرزمینی را برهم زنند و در صورتی که مدیریت مناسب بر استخراج آب زیرزمینی اعمال نگردد سبب بروز مشکلاتی نظیر افت شدید در سطح آب زیرزمینی، کاهش دبی پایه رودخانه، تغییر قابل ملاحظه در بیلان آبی رودخانه، کاهش حقآبه در پایین دست و یا حتی در صورت آلوده بودن رودخانه موجب آلودگی آب چاه های پمپاژ شوند. در این تحقیق برای بررسی تبادل میان آب های سطحی و زیرزمینی آنالیز عددی زون گیرش چاه پمپاژ در نزدیکی رودخانه توسط مدل های عددی صورت گرفته است. ابتدا دقت مدل عددی در شبیه سازی زون گیرش چاه پمپاژ و در حضور جریان منطقه ای با مدلهای تحلیلی (2011) asadi-aghbloaghi et al و samani and zarei-doudeji (2012) مورد بررسی قرار گرفت. سپس هندسه ی زون گیرش و سهم رودخانه در تأمین دبی پمپاژ نسبت به پارامترهای کنترل کننده آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آنالیزهای عددی نشان می دهد که با کاهش فاصله بین چاه و رودخانه، دبی ورودی به چاه در سفره های آزاد بصورت خطی و در سفره های تحت فشار بصورت تصاعدی افزایش می یابد. علاوه بر این، افزایش هدایت هیدرولیکی سفره و افزایش شیب جریان منطقه ای از سمت رودخانه به سفره باعث افزایش سهم رودخانه در تأمین دبی پمپاژ چاه های نزدیک به رودخانه می شود. با افزایش شیب جریان منطقه ای و هدایت هیدرولیکی آبخوان زون گیرش چاه پمپاژ عمیق تر می شود و از عرض آن کاسته می شود. در انتها رابطه ی منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت نجف آباد واقع در استان اصفهان به عنوان مطالعه موردی بررسی شده است.