نام پژوهشگر: عبدالرحیم نیک خواه

فریب قدرت ، شکست وحدت در داستان رستـم و اسفنـدیار
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  فرید نداف پور اصلی   محمد علی گذشتی

به دلیل شناخت ضعیف و گاهی غلطی که مردم و حتی ادب دوستان از شاهنامه و شخصیت‏های آن دارند همت بر آن گردید تا دغدغه‏ دیر باز خود را در انتخاب موضوع پژوهش به موضوع شاهنامه اختصاص داده و به طور مشخص نقدی را به داستان رستم واسفندیار معطوف دارد. در این پژوهش همت بر آن است تا با ورود به لایه‏هایی ناگفته از شاهنامه ، نخست به خفته‏ی خاک سرزمین توس در نیل به هدفش- حتی شده در اوراقی محدود- مددی رسانده و بر عرق ملی ایرانیان-که از مهم‏ترین عوامل وحدت بخش ملی در کشور است – تأکیدی دیگر شده باشد ؛ دیگر آن که نقدی بر مهم‏ترین و بلندترین داستان شاهنامه ارایه گردد تا با معطوف کردن ذهن به درون‏مایه‏های مثبت و منفی داستان تأکیدی دیگر بر آن نموده و به قدر ذره‏ای ناچیز در محدوده‏ی توانایی حقیر نگارنده هم که شده، حق ادا نشده‏ی رستم ادا گردد و او را آن چنان‏که هست معرفی نماید ؛ و هم‏چنین رمزی از رموز داستان را شهود کرده - به زعم نگارنده‏ی این سطور - مهم‏ترین نکته از نِکات بسیارِ داستان را تازه نمایی نماید . در فصل دوم با ارایه‏ی توضیحی از برخی مفاهیم مورد لزوم برای نقد داستان هم‏چون، مفهوم قدرت ، و بیان تاریخی از درک این مفهوم در فلسفه‏ی غرب و مفهوم قدرت در اسلام ؛ هم‏چنین بیان مفهوم وحدت و عوامل وحدت بخش در یک جامعه ، بستر لازم را برای فهم صحیح داستان فراهم آورد . سپس در فصل سوم به دلیل ضرورت معرفیِ اشخاصِ دخیل در داستان و بیان هنرِ کار فردوسی در شخصیت پردازیِ افراد حاضر در داستان ، به مفهوم شخصیت و شخصیت پردازی در داستان‏ها اشاره کرده و برخی مفاهیم و عوامل مهم در شخصیت پردازی به نمایش گذارده شود تا در درک مفهوم و نقد این داستان مساعدتی شده باشـد . همچنین در انتهای فصل به معرفی رستم، اسفندیار و گشتاسب به عنوان شخصیت‏ها اصلی و تأثیر گذار داستان به شکل ویژه پرداخته شده است . در فصل چهارم به نقل منثور و منظوم داستان و پیشینه‏ی آن پرداخته شده است و در فصل پنجم پس از ارایه‏ی تحلیلی از محتوای داستان و نقل درون‏مایه‏های مثبت و منفی آن نسبت به خدمات و اقدامات موثر دو قهرمان ملی این داستان مقایسه‏ای به عمل آورده و به رمز اصلی و پوشیده‏ای از داستان اشاره‏ای گردیده است .