تفکر همگرایی در اروپای غربی بعد از جنگ جهانی دوم قوت یافت. این روند با انعقاد قرار داد ماستریش در سال 1992 وارد مسیر جدیدی تحت عنوان اتحادیه اروپا شد. فرایند همگرایی اروپا از نقطه نظر قراردادهای اقتصادی و تاثیر نهادهای برآمده از آنها اهمیت زیادی دارد. اتحاد در اروپای غربی با ایجاد جامعه اقتصادی ذغال سنگ و فولاد (نشست پاریس، 1952) به صورت عملی آغاز شد و با شکل گیری جوامع اقتصادی و انرژی اتمی اروپا ( قرارداد رم، 1957) شتاب گرفت. روند ادغام سه جامعه اقتصادی مذکور با بسته شدن معاهدات ادغام (1965) و سند واحد (1986) هموار و در معاهده ماستریش (1992) با سه هدف اساسی اصلاح جوامع اروپایی، هماهنگی در سیاست خارجی و همکاری در امور دادگستری و داخلی عملی شد. جوامع اقتصادی متحد شده از آن پس تحت عنوان اتحادیه اروپا به کار خود ادامه دادند. بدین ترتیب قرارداد اقتصادی ذغال سنگ و فولاد مبنای همگرایی در بین کشورهای اروپای غربی قرار گرفت و الگویی جامع برای گام های بعد ارائه کرد. در طی یک روند چهل ساله جوامع اقتصادی شکل گرفته دولت های عضو را به سمت اتحادی همه جانبه سوق داد. لازمه عملی شدن معاهدات اقتصادی، اتحاد سیاسی و اجتماعی اعضاء بود. بدین ترتیب همگرایی اقتصادی راه را برای همگرایی در سایر زمینه ها فراهم نمود. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق تاریخی تدوین شده است. در این تحقیق سعی شده است عوامل موثر در تشکیل اتحادیه اروپا از نقطه نظر قراردادهای اقتصادی، مورد بررسی قرار گیرد.

طرح مارشال یکی از مهم ترین طرح های اقتصادی آمریکا بعد از جنگ -جهانی -دوم بود، که به دنبال ارائه دکترین ترومن معروف به طرح دربرگیری در 12 مارس 1947، مبتنی بر ارسال کمک های اقتصادی و نظامی به کشورهای یونا ن و ترکیه بو د، ارائه شد. این طرح که توسط جرج مارشال وزیر امور خارجه آمریکا در طی یک سخنرانی در دانشگا ه هاروارد در 5 ژوئن 1947 بیان شد، طرحی بود که کمک های مالی و اقتصادی بلاعوض را به کشورهای نیازمند ارائه می داد و با استقبال دولتهای جنگ زده و خسارت دیده اروپایی مواجه گردید. کشورهای مورد نظر در کنفرانس پاریس بودجه مورد نیاز خود را بیان کردند وکنگره آمریکا با تخصیص این اعتبارات موافقت کرد، ولی دولت شوروی حاضر به قبول شرایط این کمک نشد و کشورهای اروپای شرقی را نیز از پذیرفتن آن منع کرد. اجرای طرح مارشال که واکنش -های شوروی را در پی داشت، منجر به تشدید جنگ سرد شد. اتحاد جماهیر شوروی که این طرح را وسیله ای از طرف بلوک غرب برای تسلط بر جهان می دانست، عملا بازارهای بلوک شرق را بر روی کالاهای بلوک غرب مسدود کرد و در مقابله با آن به تا سیس سازمان اداره اطلا عات کمونیست (کمینفرم )، شورای همیاری اقتصادی (کومکون) و در نها یت پیمان نظامی (ورشو) پرداخت. طرح مارشال که بیشتر در جهت منافع اقتصادی آمریکا طراحی شده بود، از لحاظ اقتصادی، اقتصاد ایالات متحده را در برابر رکود و کسادی بعد از جنگ محافظت کرد و عملا بین بازار اروپا و اقتصاد آمریکا پیوند مستحکمی برقرار ساخت. از لحاظ سیاسی نیز توانست از نفوذ کمونیست ها در بسیاری از کشورها از جمله در ایتالیا و فرانسه جلوگیری کند.