چکیده در این پژوهش، روش برآورد کمی محصولات چوبی در طرح های جنگلداری و تأثیر آن بر درآمد طرح و میزان بهره مالکانه مورد بررسی قرار گرفته است. نظر به اینکه جهت محاسبه سهم دولت و ضریب پایه بهره مالکانه در طرح های جنگلداری، نیاز به محاسبه و برآورد درآمد طرح می باشد که خود تأثیرپذیری مستقیم از سه عامل حجم برداشت، نوع گونه و شکل محصول دارد و همچنین تنها منبع تأمین درآمد در طرح های جنگلداری نیز برداشت چوب می باشد لذا، بدین منظور نوع، میزان برداشت و محصولات چوبی پیش بینی و اجرا شده در سه طرح جنگلداری لومیر یک، لاویج و سوردار انارستان و اختلاف بین آنها و میزان تفاوت ایجاد شده در درآمد و سهم دولت که از این اختلاف ناشی شده بود، مورد مطالعه قرار گرفت. برای این کار، آمار و اطلاعات مورد نیاز در بخش پیش بینی با بررسی و مطالعه کتابچه های مصوب و برنامه بهره برداری این طرح ها و در بخش اجرا و عملکرد، با مراجعه به نظارت طرح های مذکور و مطالعه پرونده های مربوط به 236 فقره پروانه های قطع صادره شامل صورت مجالس نشانه گذاری، تجدید حجم و استحصال های انجام یافته مورد بررسی و استخراج قرار گرفته و به صورت توصیفی- تحلیلی مقایسه شد. به طور کلی نتیجه این بررسی در سه طرح جنگلداری نشان داد که حجم نشانه گذاری های انجام یافته به تفکیک نوع گونه با توزیع حجم برداشت پیش بینی شده برای ده سال بین گونه ها که به نسبت درصد حجمی گونه های تشکیل دهنده ساختار جنگل و موجودی سرپا انجام یافته، تفاوت دارد. تجدید حجم های انجام یافته طی ده سال اجرای طرح با پیش بینی های مندرج در برنامه بهره برداری که باستناد فرمول های آماری انجام یافته، تفاوت فاحش داشته و در تمام موارد، پیش بینی کمتر از اجرا شده می باشد. برآورد تولیدات یا تهیه جدول محصول نیز با روش مندرج در دستورالعمل برنامه بهره برداری طرح های جنگلداری با عملکرد طرح و محصولات بدست آمده ناشی از اجرای آن مطابقت ندارد. عدم تطابق محصولات پیش بینی شده با عملکرد طرح، با فرض ثبات در هزینه ها، موجب ایجاد تفاوت در درآمدهای حاصله با درآمد قابل انتظارگردید و نهایتاً ضریب پایه بهره مالکانه را تحت الشعاع قرار داد. در طرح جنگلداری لومیر و لاویج، با اعمال نتایج حاصل از این پژوهش و شرط ثبات در هزینه ها، ضریب پایه بهره مالکانه هر مترمکعب تنه صنعتی به ترتیب از 6/9 و 3/5 درصد به 71/36 و 03/18 درصد افزایش و در طرح سوردار انارستان از 53/24 به 82/16 درصد کاهش یافته است. تغییر رویکرد برنامه ریزی از نظام جنگلداری دانه زاد همسال به ناهمسال، عدم اصلاح دستورالعمل برنامه بهره برداری در قسمت تهیه جدول محصول و روش ناصحیح برآورد حجم گونه های مورد برداشت، روش نادرست تجدید حجم آماری و عدم دقت کافی کارشناسان دست اندرکار تهیه برنامه بهره برداری، مشکلات برنامه ریزی جنگلداری و مجریان طرح ها، میزان برآورد را نسبت به اندازه های واقعی، بطور برجسته ای متفاوت نموده است که این موضوع هم مدیریت جنگلداری و انجام تعهدات در طرح های جنگلداری و هم منافع طرفین قرارداد را دچار مخاطره می نماید. واژه های کلیدی: نوع گونه، شکل محصول، سهم دولت، بهره مالکانه، درصد حجمی، دستورالعمل برنامه بهره برداری.

چکیده پایداری منابع طبیعی یکی از چالش های برنامه ریزان و سیاست گزاران توسعه به خصوص در مناطق روستایی کمتر توسعه یافته است. چرا که ارتباط بهره برداران با محیط در این مناطق پیچیده تر از مناطق توسعه نیافته است. در اکثر مناطق روستایی ایران به ویژه در روستاهای مناطق جنگلی، روستاییان در ارتباط تنگاتنگ با منابع طبیعی به خصوص جنگل می باشند، لذا برخورداری پایدار از این منابع در گرو حفاظت از منابع جنگلی است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف ارزیابی عملکرد اجرایی طرح مدیریت منابع جنگلی زاگرس در منطقه پشت کوه فریدونشهر از استان اصفهان انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق، ساکنین روستای کلوسه از محدوده طرح صیانت در فریدونشهر است که دارای 128 خانوار می باشد. با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه مشخص و تعداد 100 خانوار به روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه های آماری تعیین شدند. تکمیل پرسشنامه محقق ساخته به همراه مصاحبه به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. روایی محتوایی پرسشنامه با نظرات اساتید راهنما، متخصصان و کارشناسان منابع طبیعی منطقه و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. پس از جمع آوری اطلاعات، استخراج و تجزیه تحلیل داده ها صورت پذیرفت. میزان محقق شدن اهداف از پیش تعیین شده در اجرای طرح مذکور به عنوان نحوه عملکرد این طرح در منطقه مورد مطالعه مورد سنجش قرار گرفت. میزان عملکرد طرح صیانت از جنگل در منطقه مورد مطالعه در سه بخش احیا و تقویت پوشش گیاهی، کاهش عوامل تخریب جنگل و کاهش وابستگی معیشتی مردم به دامداری، در چهار سطح ضعیف، متوسط، خوب و خیلی خوب مورد ارزیابی قرار گرفت که به ترتیب روستاییان وضعیت عملکردی طرح را در حد ضعیف (53 درصد)، متوسط (43 درصد) و ضعیف (41 درصد) ارزیابی کرده اند. یافته-های حاصل از اولویت بندی فعالیت های طرح صیانت نشان می دهد که طرح مذکور در زمینه های کشت محصولات فرعی و غیرچوبی و نگهداری مناطق احیا شده از فعالیت های احیایی، تغییر الگوی سوخت های جنگلی و کاهش تعداد دام در جنگل و همچنین خروج دام از آن، از فعالیت های کاهش در تخریب جنگل، و افزایش و توسعه باغداری و جایگزینی درختان مثمر و توسعه درختکاری و جنگل کاری چند منظوره از جمله فعالیت های کاهش وابستگی معیشتی مردم به دامداری، عملکرد بهتری نسبت به سایر فعالیت ها داشته است. همچنین یافته های به دست آمده از تحقیق، مشارکت حداکثری (44درصدی) روستاییان در برنامه های طرح صیانت در منطقه را نشان می دهد. در مقابل 39 درصد از افراد مورد مطالعه رضایت خوبی از برنامه های طرح مذکور نداشتند. یافته های حاصل از ضریب همبستگی بین متغیرها نشان داد که بین متغیرهای میزان تحصیلات، مدت آشنایی با طرح، میزان اراضی کشاورزی، میزان درآمد در سال، مشارکت افراد در اجرای طرح و میزان مقبولیت روستاییان از انجام طرح، با میزان عملکرد و موفقیت طرح صیانت در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، رابطه مثبت و معنی داری دارند. نتایج رگرسیون چند متغیره حاصل از تحقیق حاضر نیز بیانگر آن است که ازبین متغیرهای مستقل تحقیق، 9/49 از تغییرات در میزان موفقیت طرح مذکور را میزان مشارکت روستاییان در فعالیت های طرح، میزان مقبولیت روستائیان از برنامه های طرح، میزان درآمد روستاییان در سال و میزان تحصیلات تببین می کنند. در تحقیق حاضر با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاداتی جهت عملکرد مناسب تر طرح صیانت در منطقه مورد مطالعه ارائه گردیده است.