در این مطالعه، زمین شناسی، پتروگرافی، رادیومتری و ژئوشیمی عناصر پرتوزا ی آنومالی 4 منطقه ساغند واقع در شرق دهکده ساغند و متعلق به پهنه ساختاری _ رسوبی ایران مرکزی مورد بررسی قرار گرفته است. پس از انجام مشاهدات صحرایی و برداشت سیستماتیک نمونه های رادیومتری، با استفاده از روش های آماری و تجربی به تعیین آنومالی های رادیومتری اورانیوم و توریوم در منطقه پرداخته شده است. بدین منظور پس از نرمال سازی توزیع عناصر و تعیین پارامترهای آماری، مقدار زمینه ppm 28/8 و حد آستانه ای ppm94/17 برای آنومالی های اورانیوم و زمینه ppm 30/12 و حد آستانه ای ppm87/21 برای آنومالی های توریوم مشخص و در نهایت نقشه آنومالی رادیومتری اورانیوم و توریوم تهیه گردید. سپس شبکه های نمونه برداری ژئوشیمیائی براساس نتایج مطالعات رادیومتری سطح تشعشع کل رسم شد و پس از برداشت نمونه ها، آنالیز نمونه های سنگی به روش xrf انجام شد. آنگاه با استفاده از روش های آماری و تجربی به تعیین آنومالی های ژئوشیمیائی اورانیوم، توریوم و دیگر عناصر در منطقه ساغند پرداخته شد. بر اساس مطالعات پتروگرافی کانی های پرتوزا اغلب از نوع برانریت و به مقدار کمتر اورانینیت تشخیص داده شد، سنگ میزبان این کانی ها نیز اغلب از جنس فلوگوپیت – تالک متاسوماتیت می باشد. بر اساس شواهد رادیومتری و ژئوشیمیائی اورانیوم با عناصر ca، pb، ti، mn، sr، v، cl، co، y، nb، th و توریوم با عناصر ba ، pb، ti، mn، sr، v، cl، y، nb، u همبستگی بالا نشان می دهند.

منطقه ساغند در بخش میانی زون ساختمانی ایران مرکزی قرار دارد. از میان 9 آنومالی پرتوزای این منطقه، آنومالی شماره 6 ساغند بر حسب ضرورت اکتشافی جهت مطالعات زمین‎شناسی، رادیومتری زمینی و مطالعات لیتوژئوشیمیایی انتخاب شد. با مطالعه مقاطع نازک و صیقلی تهیه شده و همچنین آنالیز نمونه‎های لیتوژئوشیمیایی برداشت شده، مشخص شد که جنس بیشتر سنگ‎های آنومالی 6 از انواع«دیوریت و کوارتز دیوریت (گرانودیوریت)» متعلق به ماگمای کالک آلکالن (زون فرورانش) و «گابرو» متعلق به ماگمای تولئیتی (زون گسترش کف اقیانوس) تشکیل یافته است با ذکر این مطلب که جنس نمونه‎های برداشتی که پرتوزایی بالاتری از خود نشان می‎دهند از نوع گابرو است. کانی پرتوزای موجود در این آنومالی «دیویدایت (fe,u)tio3» است که همراهی آن با کانی آلبیت در نمونه‎های اکتیو موید این مطلب است که کانی زایی عناصر پرتوزا همراه با پدیده آلبیتیزاسیون می‎باشد. از مساحت 13/1 کیلومتر مربعی آنومالی 6 ساغند، در مطالعه حاضر محدوده‎ای مستطیلی به مساحت 45/0 کیلومتر مربع مورد رادیومتری سیستماتیک با پروفیل‎های شرقی- غربی به فاصله 50 متر و قرائت‎های 10 متری قرار گرفت؛ که از میان 1001 قرائت رادیومتری برداشت شده، ثبت 11 قرائت با پرتوزایی بالاتر از cps 1000 و ماکزیمم cps 6000، قابل ذکر می‎باشد. همچنین در اکثر قرائت‎های ثبت شده میزان غنی شدگی دو عنصر اورانیوم (u) و توریوم (th) تقریباً یکسان بود؛ در حالی که میزان غنی شدگی این دو عنصر چندین برابر میزان غنی شدگی پتاسیم (k) می‎باشد. جامعه مختلط داده‎های رادیومتری به دو جامعه آنومالی و زمینه تفکیک شده و کنتورهای شمارش پرتو گاما (cps) برای u,th,k با در نظر گرفتن جامعه آنومالی جدا شده، نشان می‎دهند که تمرکز کنتورهای پرتوزا در گوشه شمال غربی و شمال محدوده مورد مطالعه قرار دارد. نتیجه آنالیز 47 نمونه لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از دو محل تمرکز کنتورهای پرتوزا نشان می‎دهد که از میان اکسیدهای عناصر اصلی و فرعی اندازه گیری شده تنها داده‎های سیلیس و اکسید آلومینیوم توزیع نرمال دارند. همچنین نتایج آنالیز داده‎های لیتوژئوشیمیایی با استفاده از روش‎های ضریب همبستگی رتبه‎ای اسپیرمن، تجزیه و تحلیل خوشه‎ای و نمودارهای پراکندگی، گویای این مطلب هستند که عنصر اورانیم (u) با اکسیدها و عناصر زیر همبستگی دارد. tio2 (0.720 ), ba (0.634), nb (0.630), y (0.595), th (0.500), fe2o3 (0.463) در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده از مطالعه مقاطع نازک و صیقلی تهیه شده، برداشت‎های رادیومتری زمینی و آنالیز نمونه‎های لیتوژئوشیمیایی برداشت شده، محدوده‎ای به مساحت 405 متر مربع جهت حفر گمانه و مغزه‎گیری پیشنهاد گردید. کلمات کلیدی: آنومالی 6 ساغند، مواد رادیواکتیو، رادیومتری، لیتوژئوشیمیایی