نام پژوهشگر: محمد کاظم حسنوند
اکرم احمدی شاپورآبادی مهناز شایسته فر
عشق و علاقه به تشیع و به ویژه حضرت علی (ع) در فرهنگ ایرانی به شکل های مختلف تجلی یافته است و خلق آثاری که قهرمانان آن بزرگ مردانی نظیر علی (ع) هستند به نوعی برگرفته از همان مهر و علاقه ی راستین است. هنرمندان و حامیان شیعی مذهب نیز که زمینه های مختلف هنری و فرهنگی را جایگاهی مناسب برای ابراز عقاید و باورهای خود یافتند به کمک عناصر و نماد هایی که برگرفته از عقاید و باورهای شیعی است آثاری خلق کردند که نقش بسزایی در گسترش فرهنگ اسلام و به ویژه اعتقادات شیعیان دارد. از جمله برجسته ترین حماسه های دینی «خاوران نامه» سروده ی ابن حسام خوسفی است و «حمله ی حیدری» سروده ی باذل مشهدی است که این دو نسخه ی مصوّر به لحاظ ادبی و هنری، از مشهورترین مثنوهای شیعی به شمار می روند و به شرح دلاوری های حضرت علی (ع)، به عنوان قهرمانی مسلمان می پردازند. «خاوران نامه» مربوط به دوره ی ترکمنان و زمانی است که مذهب حکومت آشکارا تسنن بود، اما وجود نشانه ها و عناصر شیعی در نگاره های این نسخه ی خطی، نفوذ اندیشه ی شیعی را در آن به خوبی نمایان می کند و اگرچه «حمله حیدری» مربوط به زمان رسمی شدن مذهب تشیع است اما وفور نشانه ها و عناصر شیعی در نگاره های این نسخ خطی، نشان دهنده ی این است که مذهب کم کم در متن زندگی شیعیان جای می گیرد و به فرهنگ و اعتقادات آنان سمت و جهت می دهد.