نام پژوهشگر: فرشید قادریفر
محجوبه اسماعیل زاده مریدانی سرالله گالشی
کمبود آب محدودیت عمدهای برای تولید گیاهان در سراسر جهان بهشمار میرود، بهطوریکه چالش عمده دهههای پیشرو افزایش تولید غذا با کمترین میزان آب خواهد بود. برای استفاده از مدلهای شبیهسازی، کمّی سازی روابط آب خاک و گیاه امری ضروری است. تعیین آستانههای پاسخ فرایندهای گیاهی نظیر گسترش سطح برگ و ساقه، هدایت روزنهای، تعرّق و غیره ابزاری برای دستیابی به این هدف است. متغیّر ftsw کسری از بیشینه آب قابل دسترس است که خاک میتواند در خود نگهداری کند. و مقدار آبی است که در دامنه بین ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی دائم تعریف میشود. در این آزمایش برای پایش مقدار آب خاک در اعمال کم آبی از ftsw استفاده شد. باتوجه به وزن گلدانها قبل از اعمال تنش، آب کسر شده (از طریق تعرّق) محاسبه شد (تعرّق روزانه). نحوه اعمال تیمارها بدین ترتیب بود که هر روز به گلدانهایی که تحت تنش کمآبی قرار نداشتند، مقدار آب کسر شده افزوده میشد و به گلدانهای تحت تنش آبی افزوده نمیشد. پس از گذشت چند روز زمانی که تعرّق در گلدانهای تحت تنش به کمتر از 10 درصد تعرّق روز اول همان گلدان میرسید، 50 درصد آب اولیه به گلدانهای تحت تنش افزوده میشد. سطح برگ و تعرق به صورت روزانه اندازه گیری شد. برای محاسبه سطح برگ نسبی(rl) و تعرق نسبی (rt) اختلاف روزانه هر کدام در گیاهان تحت تنش بر اختلاف روزانه هرکدام در گیاهان تحت آبیاری تقسیم شد. سپس این اعداد با کسر آب قابل تعرق متناظر پلات شد. برای پیشبینی آستانههای تعرّق و گسترش سطح برگ، مدلهای لجستیک و خطیمسطح به دادهها برازش داده شد. نتایج نشان داد آستانه گسترش سطح برگ در گونههای معمولی، مرواریدی و دم روباهی و دادههای ترکیب شده به ترتیب 78/0، 50/0، 68/0 و 68/0 بود و شیب کاهش آنها پس از حد آستانه بهترتیب 37/1، 08/2، 53/1 و 48/1 بود. آستانه تعرق در گونههای معمولی، مرواریدی و دم روباهی و دادههای ترکیب شده به ترتیب 58/0، 57/0، 64/0 و 62/0 بود و شیب کاهش آنها بهترتیب 61/1، 47/1، 45/1 و 43/1 بود. اعداد نقاط آستانه نشان دهنده کسری از آب قابل تعرق خاک است که پس از آن سطح برگ و یا تعرق گیاه با شیب مشخص شروع به کاهش می کند. شیب نشان دهنده کاهش سطح برگ یا تعرق نسبی به ازای کاهش در هر واحد کسر آب قابل تعرق خاک است. آستانه تعرق به جز در گونه مرواریدی در سایر موارد کمتر از آستانه گسترش سطح برگ بود که موید حساسیت بیشتر گسترش سلول و بافت (رشد) نسبت به بسته شدن روزنه ها (تعرق و فتوسنتز) است.