چکیده: در این پژوهش به مهاجرت ایرانیان به آسیای مرکزی از دوره مظفرالدین شاه قاجار تا سقوط سلسله قاجاریه مورد بررسی قرار گرفته است. که هدف از این پژوهش بررسی علل مهاجرت ایرانیان به آسیای مرکزی در دوره قاجاریه است، همچنین به شرایط و روزگار این مهاجران در سرزمین های که وارد شده اند پرداخته شده است. بیشتر این مهاجران از اقشار دون پایه و فاقد تخصص بودند که به دلیل شرایط بد اقتصادی ایران، برای رسیدن به شرایط بهتر زندگی، به این سرزمین ها مهاجرت می کردند. درطی ادوار تاریخی مهاجرتهای زیادی در جامعه ایران رخ داده است، ولی در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی گرایش بیشتری به مهاجرت در راستای شرایط اقتصادی بهتر و جستجوی کار صورت گرفته است، ضعف و ناتوانی حاکمان، افول روز افزون اقتصاد، شیوع بیماریهای طاعون و وبا، از علل این مهاجرت ها بود. برخلاف ایران در این دوره مناطق همجوار ایران به دلایل پیشرفت سریع و ناگهانی در صنعت نفت، گسترش شبکه راه آهن و زمین های حاصلخیز و ... به مناطقی برای جذب مهاجران، خصوصاً ایرانیان تبدیل شد. تجار و مسئولین به تدریج تدابیری برای سازمان دادن و رسیدگی به امور مهاجرین ترتیب دادند. این تجار با کمک قونسولگری به تشکیل انجمن های خیریه برای کمک و رسیدگی به امور مهاجرین خصوصاً قشر ضعیف و کم درآمد، پرداختند. انجمن های مذکور مدارسی برای اطفال ایرانی تأسیس کردند و هزینه اکثر این مدارس را متقبل شدند. این مدارس در ترویج زبان و ادبیات فارسی و تعلیم و تربیت اطفال نقش به سزایی داشتند. اما با انقلاب اکتبر روسیه ادامه بسیاری از این انجمن ها و مدارس مختل شد. و مقررات سختی برای انجمن های خارجی در روسیه اعمال شد، به همین دلیل بسیاری از این مدارس و انجمن ها تعطیل شدند. واژگان کلیدی: مهاجرت، مدارس، انجمن خیریه، قاجاریه، انقلاب اکتبر روسیه