چکیده ندارد.

با توجه به اهمیت روشمند نمودن تدوین فرهنگهای موضوعی و با عنایت به این نکته که تاکنون تلاش زیادی در این زمینه صورت نگرفته است ، پژوهش حاضر با استفاده از طرح پیشنهادی یارمحمدی (1378) به ارائه اصول تدوین فرهنگنامه های موضوعی پرداخته است . بدلیل گستردگی زمینه فعالیت رشته فعالیت رشته موضوعی خاص مورد بررسی، یعنی امداد و نجات ، بخش امداد جهت بررسی انتخاب و از میان آنها اصطلاحات کمکهای اولیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . هدف از این تحقیق ایجاد ارتباط میان مفاهیم مورد بررسی، تنظیم شبکه های مفهومی بر اساس نوع ارتباط میان مفاهیم، ارائه نحوه معادل یابی بر اساس توصیفات انجام شده برای هر مفهوم و در نهایت نیز مقایسه شبکه های مفهومی زبان مبدا و مقصد جهت مشخص نمودن میزان هماهنگی میان این شبکه ها بوده است . نتایج این پژوهش نشان داد که تنظیم شبکه های مفهومی، فراپایه و فروپایه بودن هر مفهوم را مشخص نموده و مفاهیمی را که از نظر موضوعی با یکدیگر مرتبط می باشند در کنار هم قرار دهد تا استفاده کنندگان آن بتوانند به سهولت به واژه های مرتبط دسترسی یابند. مقایسه شبکه های مفهومی زبان مبدا و مقصد نیز نشان دهنده هماهنگی کامل میان این شبکه ها بوده و به این ترتیب مفاهیم هر موضوع خاص به طریقه صحیح از زبان مبدا به زبان مقصد منتقل گرده اید. بررسی های انجام گرفته نشان داد که بکارگیری اصول مورد نظر می تواند الگویی در جهت تدوین فرهنگنامه های موضوعی در همه زمینه های تخصصی بوده تا از این رهگذر بتوان به سمت استانداردسازی تمامی زمینه های علمی پیش رفت .

هدف از این تحقیق بررسی چگونگی تعبیر معنایی کلمات مرکب غیرفعلی فارسی که معانی کلی آنها از معانی اجزای سازنده شان انحراف پیدا کرده اند، توسط زبان آموزان غیرفارسی زبان، می باشد. به منظور انجام این تحقیق، ابتدا کلمات مرکب به سه گروه شفاف ، نیمه شفاف و غیرشفاف تقسیم شده و کلیه کلمات مرکب غیرفعلی واقع در سه گروه سه گروه مزبور از فرهنگ شش جلدی معین استخراج و طبقه بندی گردیده اند. سپس ، یک نوع آزمون چهار گزینه ای و واژگان، براساس اینگونه کلمات ، تهیه شده و به تعدادی از زبان آموزان خارجی واقع در دانشگاه بین اللملی امام خمینی قزوین داده شد. به منظور بررسی روشهای تجزیه و تحلیل ذهنی که زبان آموزان در جریان پاسخ به سئوالات بکار می برند، از آنها خواسته شد تا دلایل انتخاب های خود را در این آزمون ذکر کنند. از تجزیه و تحلیل آماری و توصیفی اطلاعات بدست آمده از این تحقیق می توان ادعا کرد که زبان آموزان خارجی که زبان فارسی را به عنوان زبان دوم فرا می گیرند، در تعبیر و تفسیر معنای کلمات مرکب غیرفعلی فارسی بیشتر به معنای اجزای سازنده این کلمات توجه دارند. به عبارت دیگر، این زبان آموزان روش تفسیر معنایی کلمات مرکب شفاف را به تفسیر معنایی کلمات مرکب نیمه شفاف و غیرشفاف نیز تعمیم می دهند.

هدف پژوهش حاضر که براساس پیکره زبانی است ، بررسی نقش بینافردی واحد بند زبان فارسی براساس توصیف نقش گرایانه هلیدی(1985 ) می باشد. چهارچوب نظری این پژوهش را اصولی تشکیل می دهد که هلیدی در فصل چهارم کتاب خود، درآمدی بر دستور نقش گرا (an introduction to functional grammar )، (1985 ) با عنوان نقش بند در مبادله (clause as exchange) معرفی می کند. گونه زبانی مورد بررسی در این پژوهش ، زبان فارسی گفتاری است که از کتابهای نمایشنامه، فیلمنامه و داستان که حاوی گفتگوی مستقیم بین افراد مختلف اند، استخراج شده اند. این پژوهش ضمن نشان دادن اختلافات ساختاری دو زبان انگلیسی و فارسی، همسانی آنها را از جنبه بینافردی نشان داده و نتیجه می گیرد که چگونه گویشوران هر دو زبان، صرف نظر از ساختارهای ویژه هر زبان، اصولی کلی و جهانی را در تعامل با یکدیگر به کار می گیرند و چگونه از زبان به عنوان ابزاری برای ایجاد و حفظ پیوندهای اجتماعی با دیگران بهره می جویند.

تحقیق حاضر، دانش واژگانی دانشجویان سال اول دانشگاه را در سه زمینه انتخابی شمول معنایی، چندمعنایی، و هم معنایی مورد بررسی قرار داده است .

هدف اصلی این تحقیق تجزیه وتحلیل زبانشناسانه اشعار فروغ فرخزاد می باشد. در این رساله دو نوع تجزیه وتحلیل یکی در خصوص هنجارگریزی و دیگری در باب نوع و میزان کاربرد عوامل انسجامی صورت گرفته است . نتیجه: در کل، اشعار فروغ فرخزاد را اشعاری منسجم یافتیم که در آن، انسجام واژگانی از نوع تکرار، باعث ایجاد گره های انسجامی و پیوستگی شعری گردیده است .

هدف از این پژوهش بررسی روابط و تعاملهای زنجیره ای انسجامی در تعدادی از اشعار مهدی اخوان ثالث و سهراب سپهری، دو تن از شاعران شعر نو ادب فارسی، می باشد تا مشخص کند که آیا اختلاف معمی بین کاربرد این روابط در اشعار این دو شاعر وجود دارد یا خیر. به این منظور ابتدا برگردان واژگانی هر شعری فراهم و بررسی می شود. سپس زنجیره های همانندی و زنجیره های تشابهی اشعار مشخص می گردد. در مرحله بعدی تعاملهای زنجیره های مختلف انسجامی اشعار کشف و ارائه می شود. در انتها مجذور خی (x2) بکار گرفته شده است تا معلوم گردد اختلاف بدست آمده در میزان بهره گیری روابط زنجیره ای در اشعار این دو شاعر معنی دار می باشد یا نه. نتیجه اعمال مجذور خی نشان داد که اختلاف معنی داری در کاربرد تعاملهای انسجامی در اشعار انتخاب شده اخوان ثالث و سپهری وجود ندارد. بنابراین شعرهای سروده شده توسط این دو شاعر از نظر روابط و تعاملهی زنجیره ای انسجامی همانند می باشند.

این پایان نامه پژوهشی نظری با استفاده از پیکره زبانی است و هدف از انجام آن تجزیه و تحلیل نقشی (funtional) جمله واره (clause) در زبان فارسی، بر مبنای توصیف نقش گرایانه هالیدی (1985) می باشد. چارچوب نظری این پژوهش را اصولی تشکیل می دهد که هالیدی در فصل پنجم کتاب خود، درآمدی بر دستور نقش گرا، (an introduction to functional grammar) (1985) با عنوان نقش جمله واره در تصویر واقعیت (clause as representional) معرفی می کند. در این فصل، فرآیند (process) به عنوان عنصر اصلی تشکیل دهنده جمله واره معرفی می گردد و فرآیندهای زبان انگلیسی به سه دسته فرعی تقسیم می شوند. در کاربرد این نظریه برای توصیف نقشی جمله واره در زبان فارسی، به منظور هماهنگی الگوری ارائه شده با این زبان، تغییراتی در آن داده شد و با توجه به پیکره زبانی و براساس آنچه که رشیدی (1992) در مورد زبان دری، یکی از گویشهای شرقی زبان فارسی، انجام داده است ، فرآیندهای موجود در جمله واره های فارسی به شش گروه اصلی تقسیم گردید که عبارتند از: فرآیندهای کنشی (material)، ذهنی (mental)، گفتاری (verbal)، تشخیصی (identifying)، اسنادی (attributive) و تکوینی یا وجودی (existential) گونه زبانی مورد بررسی در این پژوهش ، زبان فارسی رسمی نوشتاری افراد تحصیل کرده است که برای تهیه آن همه کتابهای درس فارسی در نظام آموزش پیش از دانشگاه ایران بررسی شد و سپس از هر کتاب پنج متن درسی از متون درسی از متون نثر فارسی که پس از انقلاب مشروطیت نگارش یافته اند، بطور تصادفی برگزیده شد. سپس متنهای برگزیده، به جمله و جمله واره های تشکیل دهنده آنها تجزیه گردید و تعداد 961 جمله و جمله واره ساده و مرکب بدست آمده به عنوان پیکره زبانی لازم برای این پژوهش به کار گرفته شد. جمله واره های بدست آمده در دو سطح ساختاری (structural) و نقشی (functional) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در سطح ساختاری روابط دستوری بین اجزای جمله از قبیل فاعل (subject)، مفعول (object)، متمم (complement) و ... و در سطح نقشی پس از تعیین نوع فرآیند هر جمله واره، روابط نقشی اجزای جمله مانند کنش گر (actor)، کنش پذیر (goal)، احساسگر (senser) و .. تعیین گردید. آنگاه بس آمد انواع جمله واره ها با توجه به نوع فرآیند به کار رفته در آن ها بدست آمد و حاصل تجزیه و تحلیل انجام شده بر روی پیکره زبانی در جدول های مختلفی نمایش داده شد. این پژوهش ضمن نشان دادن اختلافهای ساختاری انگلیسی و فارسی، همسانی آنها را از جنبه های نقشی باز می نماید و نتیجه می گیرد که چگونه گویشوران زبانهای مختلف صرف نظر از ساختارهای ویژه هر زبان، اصولی کلی و جهانی را در انتقال معنی و بیان تجربه ها و احساسات و تفسیر خود از واقعیتهای جهان به کار می برند.

در این تحقیق تلاش شده است که نقش اجتماعی زبانهای فارسی و لری در یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، مشخص شود. در این تحقیق 311 آزمودنی از نواحی مختلف شهر بصورت تصادفی انتخاب شده اند. آزمودنیها بر اساس گروه سنی (زیر 10 سال، 11 الی 16، 17 الی 25، 26 الی 65 و 65 سال به بالا)، سطج تحصیلات (بیسواد،ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان، فوق دیپلم، لیسانس ، فوق لیسانس و دکترا)، جنس (مرد و زن) و زبان مادر یهمسر (لری و غیر لری) انتخاب شده اند. در این تحقیق پرسشنامه الگوی پژوهشی پاراشر (1980) مورد استفاده قرار گرفته است . از آزمودنیها خواسته شده که گونه زبانی مورد استفاده در شش حوزه اجتماعی خانواده، دوستی، همسایگی، دادو ستد، آموزشی، اداره و مراکز را با چهار قید همیشه، اغلب ، بعضی مواقع و هیچ وقت مشخص کنند. پرسشنامه شامل 36 سئوال است که بر اساس درجه رسمیت حوزه ها به ترتیب از غیر رسمی مرتب شده اند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات توسط کامپیوتر پردازش شدند. روشهای آماری آزمون-ت و واکاری واریانس جهت تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق بکار گرفته شده اند. واکاری یافته ها نشان می دهد که اختلاف در استفاده از دو زبان فارسی و لری توسط گروه های مختلف سنی و تحصیلی و افراد متاهل با همسران لر و غیر لر از نظر آماری معنی دار می باشد. بنابراین از میان چهار عامل مورد نظر در این تحقیق تنها عامل جنس در انتخاب زبان بی تاثیر می باشد.

متن قرآن کریم، همانند هر متن دیگری، برای رساندن معنا به کار گرفته شده است . معنایی که یک آیه می رساند بستگی به این دارد که آیه مربوطه چه نقش و یا نقش هایی در سوره مربوط به آن بر عهده دارد. در این پژوهش نقش های آیات در جزء سی ام قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج بدست آمده نشان می دهد که آیات جزء سی ام، بیست و دو نقش متفاوت بر عهده دارند. از میان این نقش ها، نقش توصیف بیشترین و نقش های آرزو و تسلی کمترین درصد را به خود اختصاص داده اند. تعدادی نکات دستوری مشترک نیز در یازده گروه از این نقش ها وجود دارد که در این بررسی آورده شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سوره های جزء سی ام از لحاظ فشردگی معنایی همانند یکدیگر نیستند. در این رابطه سوره نصر بیشترین و سوره های فیل، فلق و ناس کمترین فشردگی معنایی را دارند. در پایان، کاربردهای نظری و عملی مربوط به یافته های این پژوهش جهت مطالعه قرآن کریم و متون دیگر بیان شده است .

بر حلاف دیدگاه سنتی که ادبیات را به عنوان حوزه ای در نظر میگیرد که مناسب تحقیق و تفحص زبانشناسانه نیست ، رساله حاضر ثابت میکند که این دو رشته - زبانشناسی و ادبیات - می توانند به روشهای متفاوتی وجود یکدیگر را ثابت کرده، توضیح دهند. هدف از این مطالعه و تحقیق بیان این واقعیت است که زبانشناسی می تواند ابزارهای مناسبی را برای تجزیه و تحلیل ادبیات فراهم کند و هم چنین می تواند مهم ترین و بی طرفانه ترین وسیله برای تحلیل و نقد زبان ادبیات باشد. هدف دیگر این رساله اثبات این موضوع است که ادبیات می تواند زمینه ای غنی و در عین حال گوناگون را برای مطالعات زبانشناسانه فراهم کند. با وجود این، این نکته مهم هم مورد تاکید قرار می گیرد که جنبه زیبایی شناختی ادبیات و اهمیت فراوان آن بعنوان نوعی از ادبیات که باید به شکل گیری انسان جدید با فکر و قلبی شریف کمک کند، با ایتفاده از ابزارها و روشهای زبانشناسانه قابل حصول و بررسی نمی باشد. هدف اصلی این تحقیق بررسی و تجزیه تحلیل زبانشناسانه از اشعار نیمایوشیج می باشد. منتظور از تجزیه و تحلیل زبانشناسانه این اشست که ببینیم نیما از انواع مختلف برجسته سازی و هنجارگریزی و شگردهای زبانشناختی مربوط به چه میزان و چه ترتیب بهره گرفته است . طبیعی است که بررسی این چنین می تواند کارایی تجزیه و تحلیل زبانشناسانه را در سبک شناسی شعر فارسی نمایان سازد. مبنای حرکت در این رساله، شیوه تفکر ساختگرایی است . در این پایان نامه، از قالب تجزیه و تحلیل پیشنهادی لیچ (1969) که توسط صفوی (1373) و سجودی (1376) نیز بکار برده شده است ، استفاده شده است . لیچ معتقد به هشت نوع هنجارگریزی واژگانب ، سبکی، گویشی، زمانی، نحوی، معنایی، آوایی و نوشتاری می باشد. برای شناخت سبک نیما تمام انواع هنچارگریزی های بکار رفته در اشعار وی مطالعه شدند. مواد اولیه کار تمامی دفترهای شعری هستند که طی سالیان متمادی توسط خود نیما یا کسان دیگری بعد از مرگ وی چاپ شده اند. پایان سخن اینکه در رساله جاضر با بکار بردن ایزارهای زبانشناختی، به تجزیه و تخلیل خصوصیات سبکی آثار نیما، پدر شعر نو فارسی، اقدام شده است رساله حاضر با نتیجه گیری و پیشنهاداتی برای مطالعات بیشتری در زمینه های شبیه به این تحقیق در آینده پایان می پذیرد.

در این بررسی چارچوب توصیفی تجوید قرآن کریم و آواشناسی گشتاری مقایسه شده است . نتایج حاصله حاکی از این است که از نظر مختصات واجها، طبقه یندی واجها و فرآیندهای آوائی میان تجوید و آواشناسی گشتاری تشابهات زیادی وجود دارد. در مورد مختصات واجها مشاهده شد که برای هر یک از مختصات واجی در آواشناسی گشتاری در تجوید نیز یک یا چند مختصه های معادل وجود دارد. در مورد طبقه بندی واجها در مختصه های مربوط به خودشان نیز هر دوی آنها به میزان 83 درصد مشابهت داشتند. در مورد فرآیندهای آوائی نیز هر دوی آنها دو لایه بازنمود را در نظر داشته اند، لایه بازنمود واجی (حق) که ژرف ساخت یا بازنمود ژرفی محسوب میشود و لایه بازنمود آوائی (مستحق) که روساخت یا بازنمود سطحی نامیده میشود و بعد از اعمال قوانین آوائی بدست میآید.

هدف این تحقیق تعبیه الگو و چارچوبی مناسب جهت تجزیه و تحلیل متنی متون آموزشی زبان فارسی و ارزیابی پنج جلد از کتابهای آموزش زبان فارسی به خارجیان (آزفا، 1372) در قالب این الگو است . در این تحقیق برای تعبیه چارچوب تجزیه و تحلیل متن، در آغاز الگوی پیشنهادی تاکر (1975) مبنا انتخاب گردید که ویژگیهای کیفی کتاب را می توان به صورت کمی ارائه داد. در نتیجه، نتایج ارزیابی به دست آمده قابلیت محاسبه و مقابله پیدا خواهد کرد. تغییراتی هم که در این الگو به عمل آمده است از پیشرفتهای جدید در آزموش زبان و طبیعت زبان فارسی ناشی می شود. افزون ملاکهایی برای سنجش مهارتهای چهارگانه زبانی (گوش کردن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن)، توجه به نقش ارتباطی زبان و تمرینات ، باعث جامع تر شدن این الگو شد. هدف دوم این تحقیق در ارزیابی کتابهای آزفا براساس الگوی طراحی شده، می باشد. در بررسی این کتابها به این نتیجه رسیدیم که بیشترین امتیاز کسب شده، مربوط به ملاک چهارم یعنی ذکر کامل الگوها و نمونه ها در بخش دستور می باشد. این امر نشانگر این است که کتاب عمدتا در حوزه عملکرد مشرب دستور-ترجمه قرار دارد که اکنون بسیار قدیمی شمرده می شود و به مهارتهای زبانی مانند صحبت کردن یا ارائه نقشها و تکالیف متنوع و شرکت فعال زبان آموزان در فعالیتهای کلاسی برای تقویت جنبه ارتباطی زبان کمترین توجه مبذول شده است .

در این تحقیق سعی برآنست تجزیه و تحلیل نقش های زبانی سه کتاب درسی انگلیسی دبیرستانهای ایران مورد بررسی قرار گیرد . بعلاوه محقق بر آنست که پی ببرد آیا مکالمات کتابهای درسی انگلیسی از تمامی امکانات و ساختار های زبانی که نقش های گوناگون را ارائه می دهد استفاده کرده اند یا نه. برای نیل به این هدف نقش های زبانی سه کتاب درسی انگلیسی بدقت مطالعه و تمامی آنها با نقش های معرفی شده انگاره تسوئی مطابقت شود . در صد و تناوب هر مقوله و زیرمقوله از آغازگرها پاسخ ها و بازخوردهای کلیه نقشهای زبانی مورد استفاده در متون درسی انگلیسی محاسبه و در جداول مربوط تنظیم گردد.

نتایج نشان می دهد که 1 - اگر چه هر دو زبان از تکرار بیشتر از دیگر ابزار پیوند واژگانی استفاده می کنند زبان کردی از این منظر منسجم تر می باشد. 2 - تفاوت مابین دیگر ابزارهای پیوند واژگانی از لحاظ آماری معنادار نبود. 3 - ترتیب قرار گرفتن ابزارهای پیوند واژگانی در زبان انگلیسی بصورت تکرار ، مترادف ، هم آیی ، اسم عام ، متضاد ، معناشمول جز به کل ، و معنا شمول خاص به عام و در زبان کردی بصورت تکرار ، مترادف ، هم آیی ، اسم عام ، معنا شمول خاص به عام ، متضاد و معنا شمول جز به کل می باشد . 4 - در نهایت تراکم متنهای انگلیسی و کردی از نظر استفاده از ابزارهای پیوند واژگانی از لحاظ آماری معنادار نبود.

دراین تحقیق روشهای مختلف و متقابل مطالعه مکالمه مورد بحث قرار گرفته اند و نهایتا مدل تسویی بر دیگر روشهای مطالعه ترجیح داده شده است ، چون این مدل توصیفی کارکردی از مکالماتی دارد. دراین میان نظام انتخابهای ممکن که می توانند به عنوان هسته کنش های آغازگر قرار بگیرند نیز توصیف شده است. این مطالعه ، درمرحله اول سعی داشته است که قابلیت اجرای مدل تسویی را در مورد لهجه کلهری زبان کردی مورد بررسی قرار دهد. بعد از جمع آوری داده ها، نتایج در فصل چهار رساله آورده شده اند . مشابهت های جالبی بین دو زبان انگلیسی و کردی مشاهده شده اند.

این بررسی می کوشد تا پاره ای از مولفه های خرد و کلان را در داستانهای کوتاه هدایت و پو بررسی کند .چارچوب بکار رفته در این بررسی براساس الگوی ساختار روایی لبوف و والتسکی (1967) ، الگوی ساختار تعدی هلیدی(1985) و الگوی تعدی رتبه ای هاپر و تامپسون (1980) می باشد.داده های این بررسی از داستانهای کوتاه هدایت و پو برگزیده شده است. برای انجام این بررسی در سطح کلان تعداد بیست و دو داستان از پو و هدایت براساس الگوی ساختار روایی لبوف و والتسکی و بر حسب اختیاری بودن و توالی اجزای ساختار روایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

هدف اصلی پژوهش حاضر، به کار گرفتن نگره های سوایلز و هلیدی به منظور توصیف نقد کتاب ‏‎book review‎‏ در هیات زبانگونه ای ‏‎genre‎‏ نوشتاری و دانشگاهی بوده است. به بیانی روشن تر ، هدفهای این پژوهش عبارتند از 1)تبیین خصوصیات کلی نقد کتاب در دوسطح کلان(حرکت) و خرد (لغوی-دستوری) و (2) بررسی این نکته که آیا این خصوصیات کلان و خرد در رشته های مختلف(فیزیک، جامعه شناسی و ادبیات) تفاوت دارند یا خیر.

در این تحقیق تعدادی متون انتخابی از داستانهای کوتاه و متون علمی از گرایشات مختلف کشاورزی، اقتصاد، حسابداری، بیمه و پزشکی توصیف و بررسی و با هم مقایسه شده اند تا تفاوتهای دستوری و معنایی - واژگانی آنها مشخص گردد. داده های مورد توصیف هر یک از این دو گفتمانگونه شامل دویست جمله در قالب بیست متن کوتاه است. این تحقیق در چهارچوب سازگانی دستور نقش گرا و نظریات هلیدی و الگوی قادسی (1995) انجام شده است. میزان فراوانی ویژگیهای دستوری و معنایی آغازه ها از طریق جداول بیان و تشریح گردیده و با یکدیگر مقایسه شده اند که خلاصه نتایج به شرح زیر می باشد: 1- در متون ادبی داستانی تعداد آغازه های ساده بیشتر از آغازه های چندگانه، و در متون علمی برعکس تعداد آغازه های چندگانه بیش از آغازه های ساده است.2- تعداد آغازه های متنی در هر دو گفتمانگونه بیشتر از آغازه های بینافردی است.3- فراوانی آغازه بینافردی متون علمی نسبت به متون داستانی روایتی چشمگیر است.4- در آغازه های متون علمی تعداد جمله واره های درونه ای ضمیمه به گروههای سه گانه اسمی، حرف اضافه و قدی دو برابر متون داستانی است.6- در متون ادبی تعداد ادات پیرامونی در آغازه ها کمتر از متون علمی است.7- در متون داستانی اکثریت آغازه ها مشارکین جاندار ولی در متون علمی مشارکین غیرجاندار هستند.

این تحقیق، پنجاه غزل عاشقانه از ماذون را با استفاده از تجزیه و تحلیل گفتمان و متن بررسی می نماید. هدف این تحقیق، تجزیه و تحلیل غزلیات در سطح ساخت کلان، ساخت خرد و عوامل انسجامی است. برای بررسی عوامل انسجامی از الگوئی که هلیدی و حسن (1976) ارائه کرده اند، استفاده کرده ایم و برای بررسی غزلیات در سطح ساخت خرد یازده الگوی نحوی را مورد توجه قرار دادیم که عبارتند از: جملات فعلی/اسمی، بسیط/مرکب، معلوم/مجهول، خبری، پرسشی، شرطی، امری و عاطفی. در تجزیه و تحلیل الگوی نحوی از فرشید ورد (1375) استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل غزلیات در سطح ساخت کلان طرحی به دست آمد که در آن سازه های اصلی زیر ساخت غزلیات عبارتند از: بیان حال خود، تقاضا و توصیه، توصیف و تمجید، تعلیل و توجیه، گله و شکایت، اشاره به عالم عشق و عاشقی، ابزار وفاداری و فداکاری یا اعلام تسلیم و رضا و نتیجه گیری. هر کدام از این سازه ها نیز از عناصر بافتاری ویژه ای تشکیل شده اند. پس از تجزیه و تحلیل عوامل انسجامی در غزلیات، معلوم شد که انسجام واژگانی حدود هفتاد درصد از عوامل انسجامی را به خود اختصاص داده است و پس از آن به ترتیب، عوامل انسجامی ارجاع، عوامل ربطی و حذف قرار دارند. از عامل انسجام جایگزینی در غزلیات استفاده نشده است. از میان انواع انسجام واژگانی، تکرار و همایی 75 درصد از موارد را به خود اختصاص داده اند و پس از آن بترتیب عوامل ترادف معنایی، تضاد معنایی، شمول معنایی، و رابطه جز به کل قرار دارند. عوامل ربطی موجود در غزلیات، به ترتیب عبارتند از: افزایشی، زمانی، علی و نقیضی. از میان انواع ارجاع، ضمایر 98 درصد و ادات اشاره دو درصد از موارد را به خود اختصاص داده اند و صفات تفضیلی فقط دردو مورد بکار رفته اند. انواع حذف در غزلیات بترتیب عبارتند از: حذف فعلی، اسمی و بندی. پس از تجزیه و تحلیل الگوهای نحوی در غزلیات معلوم شد که 82 درصد جملات از الگویی با این مختصات پیروی می کنند. بسیط/مرکب، خبری، معلوم، فعلی/اسمی. از جملات بسط بیش از جملات مرکب استفاده شده است. جملات خبری 73 درصد، جملات امری 11 درصد، جملات پرسشی 8 درصد و جملات شرطی و عاطفی هر کدام 4 درصد از جملات را به خود اختصاص داده اند. 77 درصد جملات بصورت فعلی و 23 درصد آنها به شکل اسمی بیان شده اند. 99 درصد جملات بصورت معلوم و فقط یک درصد آنها بصورت مجهول می باشند.

در این پژوهش کتاب فارسی پایه (یارمحمدی، صدیقی و جعفرپور 1361) از جهات مختلف مورد تجزیه و تحلیل و ارزشیابی قرار گرفته است. با توجه به نظریه های جدید در تهیه و تدوین مطالب درسی راهکارهایی برای تدوین جلد دوم کتاب فوق ارائه گردیده و نمونه های ویژه ای از آن نیز آورده شده است.

این تحقیق تلاشی است درجهت نشان دادن ارتباط میان زیربنای فکری-اجتماعی نویسنده یا گوینده و چهار ساختار گفتمانمدار :گزینش لغات و تعبیرات خاص یا نام دهی، فرایند اسم سازی، بکارگیری مجهول در برابر معلوم و یا بالعکس و بهره گیری از الگوهای متفاوت جمله.