بخش اعظمی از ادبیات فارسی را ادب تعلیمی تشکیل می دهد. قسمت مهمی از ادبیات تعلیمی را متونی بوجود آورده اند که مضامین اصلی آنها تعالیم اخلاقی است. مصباح الهدایه و مرصادالعباد، دو اثر ارزشمند و گنجینه نفیس در زبان و ادب فارسی و عرفان ایرانی و اسلامی است که در آنها نکات و آموزه های اخلاقی دیده می شود. موضوع اصلی این تحقیق مقایسه متن دو اثر مصباح الهدایه و مرصادالعباد از لحاظ اخلاقی و مسائل مهم آن است. در این تحقیق تمرکز کار بیشتر بر روی متون کاشانی و نجم دایه از جنبه تحلیل مبانی، فضایل و رذایل اخلاقی و بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن دو است. هدف از انجام پژوهش، گردآوری مضامین اخلاقی طرح شده توسط عرفا در کتب عرفانی مصباح الهدایه و مرصادالعباد، فهرست بندی آنها بر اساس اخلاق فردی و اجتماعی و تهیه رساله ای است که مقدمات دستیابی هر چه آسانتر، به مضامین اخلاقی و آگاهی از موارد استفاده آنها را فراهم نماید و راهنمای مناسبی در این زمینه برای مراجعین باشد. این تحقیق به شیوه کتابخانه ای انجام گرفته است. اساس تعالیم اخلاقی کاشانی و نجم دایه، مبتنی بر بنیادهای تفکّر اسلامی است. آنها در بیشتر موارد برای دعوت به فضایل اخلاقی، آثار نیک دنیوی و اخروی و برای بازداشتن از رذایل اخلاقی، زیانهای آنها را برشمرده و راههای درمان آن رذایل را ذکر کرده اند. هر دو مولف در اثر خود برای تعلیم اخلاق، علاوه بر اقتباس از کلام الهی، از احادیث نبوی و اقوال بزرگان دینی و عرفانی نیز استفاده کرده اند.