نام پژوهشگر: حمید رضا حسینی

مطالعه اثر تیمار کلشی سین بر القاء اتوپلی پلوئیدی در گل پروانش (catharanthus roseus) ارقام rosea وalba
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده علوم کشاورزی 1391
  حمید رضا حسینی   مهرانگیز چهرازی

پروانش ( (catharanthus roseus l. g .donیک گیاه زینتی، دارویی و متعلق به خانواده خرزهره (apocynaceae) بوده و به صورت دیپلوئید (16=x2=n2) می باشد. این خانواده شامل 114 جنس و 4650 گونه است که خیلی از آن ها زینتی اند و ارزش دارویی دارند. در باغبانی جزء گل های یک ساله کشت و کار می شود. پروانش یک گیاه دارویی شناخته شده است که دارای تعداد زیادی ترپنوئید ایندول آلکالوئید با بیش از 130 ترکیب جداسازی و شناسایی شده می باشد. جهت بررسی تأثیر کلشی سین بر ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و سیتوژنتیکی دو رقم گل پروانش آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران انجام گرفت. به منظور القا اتو تترا پلوئیدی، مریستم انتهایی گیاهچه ها در دو مرحله از مراحل اولیه رشد(مراحل خروج کامل دو برگ لپه ای و دو برگ حقیقی) با چهار سطح غلظت کلشی سین(0، 1/0، 2/0 و 4/0 درصد) طی هفت روز متوالی به صورت اسپری تیمار شدند. نتایج نشان داد که گیاهچه های هر دو رقم پروانش در مرحله ظهور دو برگ لپه ای نسبت به تیمار کلشی سین بسیار حساس بودند و در اثر اعمال این تیمار گیاه سوزی و مرگ همه گیاهچه ها اتفاق افتاد. تیمار مریستم انتهایی در مرحله ظهور دو برگ حقیقی نتایج مطلوبی به دنبال داشت و طی آن در ویژگی های گیاهان تیمار شده تنوع مشاهده شد. علاوه بر آن بررسی های مورفولوژیکی، فلوسایتومتری و سیتوژنتیکی نشان داد که درصدی از گیاهان تیمار شده از نظر سطح پلوئیدی و تعداد کروموزوم دو برابر شده بودند . در این میان غلظت 2/0 درصد کلشی سین در هر دو رقم به دلیل اینکه نسبت به غلظت 4/0 درصد مرگ و میر کمتری داشت به عنوان بهترین تیمار جهت انگیزش پلوئیدی در گل پروانش شناخته شد. آنالیز فلوسایتومتری، مطالعات سیتوژنتیکی و شمارش کروموزوم سلول های نوک ریشه، افزایش تعداد کروموزوم در هر دو رقم را نشان داد و هر دو رقم از دیپلوئید (16=x2=n2) به تتراپلوئید (32=x4=n2) تبدیل شدند. مقایسه ویژگی های گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید نشان داد که افزایش سطح پلوئیدی در گیاه پروانش سبب کاهش تعداد روزنه، افزایش اندازه روزنه و تعداد کلروپلاست سلول های محافظ روزنه شد. همچنین افزایش سطح پلوئیدی موجب کاهش ارتفاع گیاهان، افزایش تعداد ساقه، قطر ساقه، سطح برگ، تعداد برگ، میزان کلروفیل a، b و کلروفیل کل، رنگ گل در رقم rosea، قطر گل، قطر دمگل و تخمدان گل، وزن تر و خشک شاخساره، وزن تر و خشک ریشه، وزن هزار دانه و همچنین کاهش درصد و سرعت جوانه زنی شد.