چکیده : حق دفاع، یکی از بدیهی ترین حقوق طبیعی بشری است و تحقق بخشیدن به این حق جز با همفکری وکیلی که باقانون آشناست میسر نیست. در حالی که الزامی بودن شرکت وکیل در کلیه ی مراحل دادرسی کیفری در مقررات اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان پذیرفته شده است در آیین دادرسی کیفری ایران وکیل متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی با محدودیت های بسیار مواجه است و صرفا قبل از خاتمه تحقیقات مقدماتی که منظور پایان هر جلسه است می تواند مطالبی را جهت دفاع از موکل خود بیان نماید وحق مطالعه پرونده و دفاع به معنای خاص را ندارد. اختیارات وکیل متهم در مرحله دادگاه فاقد محدودیت های موجود در مرحله تحقیقات مقدماتی است که از جمله آن حق مطالعه پرونده و رونوشت برداری، دفاع به جای متهم و ارائه آخرین دفاع است. وکیل نمی تواند بر خلاف مصلحت موکل مطالبی را علیه او در جهت کشف حقیقت اعلام نماید. وکیل تسخیری وکیلی است که برای متهم در جرائم مهم و از سوی دادگاه تعیین می شود و چون اراده متهم در تعیین وکیل تاثیری ندارد حق عزل وی را ندارد. در جرائم غیر حق اللهی که متهم فراری است دادگاه می تواند برای متهم وکیل تسخیری تعیین نماید. در دادگاه های خاص مانند دادگاه روحانیت وکیل متهم صرفا باید شخصی روحانی باشد و در دادگاه اطفال نیز در کلیه جرائم ،در صورت عدم حضور ولی یا سرپرست قانونی طفل ویا عدم معرفی وکیل از سوی آن ها دادگاه مکلف به تعیین وکیل تسخیری می باشد . واژگان کلیدی : وکیل، متهم، دادسرا، دادگاه .