نام پژوهشگر: علی مومنی
عاطفه صبوری بابک ربیعی
برنج (oryza sativa l.) از مهمترین گیاهان زراعی دنیا و تجزیه ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با کیفیت آن به عنوان یکی از اهداف مهم اصلاحی می باشد. نظر به اینکه کیفیت دانه و صفات زراعی به صورت کمی توارث می یابند، بنابراین مکان یابی ژن های کنترل کننده آنها با استفاده از نشانگرهای مولکولی در ایجاد ارقام برنج اصلاح شده بسیار مفید خواهد بود. به منظور مکان-یابی qtlهای کنترل کننده 16 صفت زراعی و مرتبط با کیفیت دانه، از جمعیت متشکل از 236 خانواده f2:3حاصل از تلاقی ارقام غریب و سپیدرود استفاده شد. نقشه پیوستگی حاصل از 105 نشانگر ریزماهواره، 1440/7 سانتی مورگان از ژنوم برنج را با فاصله متوسط 13/73سانتی مورگان بین دو نشانگر مجاور پوشش داد. با استفاده از روش مکان یابی فاصله ای مرکب، 50 qtl مرتبط با صفات مطالعه شده شناسایی شد. qtlهای شناسایی شده برای صفات مرتبط با کیفیت پخت و خوراک، شامل سه qtl برای دمای ژلاتینی شدن، هشت qtl برای مقدار آمیلوز و یک qtl برای قوام ژل بود. برای دمای ژلاتینی شدن، qtlای که بیشترین درصد تغییرات فنوتیپی (18/4%) را توجیه کرد (qgt-6a) در حد فاصل نشانگرهای rm217-rm276 روی کروموزوم 6 در مکان ژنی مشابه با ژن آلکالی (alk) مکان یابی شد. برای مقدار آمیلوز، چهار qtl روی کروموزوم 6 شناسایی شد که qac-6a، واقع در حد فاصل نشانگرهای rm586-rm190 باید مطابق با ژن مومی (wx) در بازوی کوتاه کروموزوم 6 باشد که 19/3% از تغییرات فنوتیپی کل را تبیین کرد. برای صفات ظاهری دانه شش qtl برای عرض، طول و شکل دانه شناسایی شد. برای نسبت عریض شدن، طویل شدن دانه پس از پخت و بازده تبدیل qtlای شناسایی نشد. در ارتباط با صفات زراعی برای تعداد خوشه های اولیه در خوشه اصلی، سه qtl روی کروموزوم های 3، 5 و 6، برای تعداد دانه های پر، چهار qtl روی کروموزوم های 1، 2، 6 و 9 شناسایی شدند کهqnfg-1 واقع در کروموزوم 1 به تنهایی 34/44 درصد تنوع فنوتیپی را تبیین کرد. برای صفت وزن هزار دانه، یک qtl روی کروموزوم 1 در حد فاصل نشانگرهای rm283- rm8132 با اثر افزایشی 1/72 گرم و تبیین فنوتیپی 13/48 درصد شناسایی شد. برای طول خوشه، چهار qtl روی کروموزوم های 1، 4، 8 و 12 شناسایی شد. برای طول خروج خوشه از غلاف، شش qtl شناسایی شد که دو qtl بزرگ اثر qpe-6a و qpe-11 واقع در کروزوم های 6 و 11 به ترتیب 27/24 و 26/61 درصد از تغییرات فنوتیپی را تبیین کردند. برای صفت تعداد خوشه 12 qtl شناسایی شد که دو qtl واقع در کروموزوم 10، (qnp-10b و qnp-10c) به ترتیب با تبیین 20/33 و 20/35 درصد از تغییرات کل اثر نسبتاً بزرگی روی این صفت نشان دادند. برای صفت ارتفاع بوته دو qtl روی کروموزوم های 7 و 8 شناسایی شدند که مجموعاً 10 درصد از تغییرات این صفت را تبیین کردند. برای چهار صفت دمای ژلاتینی شدن، وزن هزار دانه، طول خروج خوشه از غلاف و ارتفاع بوته اثرات متقابل اپیستازی بین qtlها وجود داشت. qtlهای شناسایی شده در نواحی ژنومی خاص با توجیه بخش قابل توجهی از تغییرات فنوتیپی می توانند در برنامه های انتخاب به کمک نشانگر مورد توجه قرار گیرند.
فاطمه عابدی سماکوش علی مومنی
به منظور مطالعه وضعیت ژن های شناخته شده مقاومت به بیماری بلاست و درجه مقاومت نسبی ارقام برنج نسبت به قارچ pyricularia grisea sacc. ، عامل بیماری بلاست برنج و تعیین منحنی پیشرفت بیماری ، تعداد 58 ژنوتیپ شامل ارقام محلی و لاین امیدبخش مورد ارزیابی فنوتیپی و مولکولی قرار گرفتند. در بررسی فنوتیپی که در شرایط خزانه و گلخانه صورت گرفت، ژنوتیپ ها برای ارزیابی در مقابل نژادهای محلی بلاست در خزانه در بستر خشک در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار کشت شدند. همچنین کلیه ژنوتیپ ها برای بررسی وضعیت مقاومت در برابر دو نژاد ia-82 و ia-90 در گلخانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو تکرار کشت گردید و برای صفات درصد سطح آلوده برگ و تیپ آلودگی (در خزانه و گلخانه ) و اندازه لکه و تعداد لکه ( در گلخانه ) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بخش مولکولی نیز ژنوتیپ ها توسط تعدادی نشانگر پیوسته با ژنهای مقاومت به بلاست مورد بررسی قرار گرفتند، که از 3 نشانگر sts ( jj80, jj81, jj113 ) پیوسته با ژنهای مقاومت pi5,pi3 که روی کروموزوم 9 برنج قرار دارد بهمراه 4 نشانگر ریزماهواره ای ( rm224, rm277, rm179, rm463 ) پیوسته با ژنهای pi1, pi44, pita و pi39 که روی کروموزوم های 11 و 12 قرار گرفته اند، استفاده گردید. در نتایج حاصل از خزانه بلاست رقم ir24 و لاینهای f125 و f120-2 کمترین شدت بیماری (it= 1-3 ) و سطح زیر منحنی توسعه بیماری ( audpc= 20-30 ) را نشان دادند. ارقام و لاینهایی نظیر دمسیاه، حسنی، f35-1 و f63-3 بیشترین شدت بیماری(it =3-5 ) و سطح زیر منحنی تسعه بیماری( audpc= 50-60 ) را دارا بودند. نتایج حاصل از ارزیابی گلخانه ای، نشان داد که واکنش ژنوتیپ ها در مقابل دو نژاد عامل بلاست متفاوت بوده است. به طور کلی، ژنوتیپ ها در سه دسته مقاوم، متحمل و حساس دسته بندی گردیدند که برای حصول مقاومت پایدار، ارقام با مقاومت متحمل توصیه می گردد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از آزمون پیوستگی بین نشانگر های مولکولی و ننایج فنوتیپی، هیچگونه پیوستگی بین نشانگرهای sts بکار گرفته شده با نتایج فنوتیپی حاصل از خزانه و گلخانه دیده نشد. در حالیکه ارزیابی با استفاده از 4 نشانگر ریزماهواره ای و انجام آزمون پیوستگی برای این نشانگرها حاکی از وجود حداقل یک ژن مقاومت اختصاصی که در ایجاد مقاومت به بیماری بلاست درمقابل دو نژاد مورد استفاده نقش دارد، می باشد. این نتایج وجود ژنهای مقاومت اختصاصی را در ژرم پلاسم ایرانی اثبات می کند. به طور کلی، براساس نتایج آزمون پیوستگی، وجود برخی از ژنهای مقاومت پیوسته با نشانگر های مولکولی بکار گرفته شده ، در ژرم پلاسم جمعیت مورد بررسی، تایید و با توجه به نتایج فنوتیپی و بررسی های آماری، می توان نتیجه گرفت که این ژنها مسول بخشی از مقاومت مشاهده شده در آزمایشات فنوتیپی، می باشند.
فاطمه عرفانی مقدم علی مومنی
به منظور بررسی تحمل خشکی واریته های مختلف برنج آزمایشی در سال زراعی 1387 درمرکز تحقیقات برنج معاونت مازندران (آمل) در شرایط مزرعه بصورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار در سه سطح تنش خشکی ( عدم تنش(شاهد)، تنش در مراحل رویشی و زایشی) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ ها در همه صفات مورد مطالعه، شاخص های مقاومت به خشکی در کلیه سطوح در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری داشتند. ژنوتیپ های کادوس، 15 و شفق در سطح شاهد، ژنوتیپ های ساحل و کادوس در تنش مرحله زایشی و ژنوتیپ های درفک، تابش و نعمت در تنش مرحله رویشی برترین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه بودند. از نظر شاخص های مقاومت به خشکی ژنوتیپ های دانیال، نعمت و ساحل ژنوتیپ های متحمل و ژنوتیپ های دمسیاه و 30 حساس به تنش در هر دو مرحله رشدی گیاه بودند. در تجزیه به عامل ها برای صفات مورفولوژیک سه عامل اول بیشترین سهم (9/65%) را در توجیه تغییرات داده ها داشتند. بر این اساس تابش، دانیال،کادوس، 8608، ساحل، نعمت، 8 و ندا برترین و دمسیاه و 30 حساس ترین بودند. تجزیه خوشه ای در هر سه سطح آبیاری ژنوتیپ های را در سه گروه قرار داد که ارقام کادوس، 8 و نعمت در هر سه شرایط آبیاری در گروه هایی قرار گرفتند که عملکرد دانه بیشتری نسبت به بقیه ژنوتیپ ها داشتند. این نتایج حاکی از آن است که این ژنوتیپ ها ثبات عملکرد بهتری در محیط های مختلف داشتند. در این مطالعه بین ارقام مورد بررسی تنوع ژنتیکی خوبی از نظر کلیه صفات مورد بررسی مشاهده گردید. بنابراین می توانند به عنوان منبع ژنتیکی در برنامه های گزینش و اصلاح برای مقاومت به خشکی در برنج مورد استفاده قرار گیرند.
علی مومنی حاتم صادقی زیازی
چکیده: صندوق بین المللی پول در کنفرانس برتون وودز در سال 1944 با هدف نظارت بر تبادل ارزی و ایجاد روابط عادلانه در نظام بازرگانی و مالی جهانی و نهایت به منظور برقراری یک تعادل مناسب برای امور مالی کشور جهان تاسیس گردید. صندوق از ابتدای دهه های 60 و70 خود را در مقابل موقعیتی خاص یافت که در آن تعداد بی شماری دولت های ملی کوچک ودر حال توسعه ، اغلب زیر حکومت های بی ثبات ، پول هایی هرچه بی ارزش تر و بی ثبات تر وشکننده تر مناسبات مالی هرچه بی نظم تری را در جهان برقرار می کردند . از این روی،"سیاستهای مالیاتی" که در کشورهای در حال توسعه بخش مهمی از سیاستهای توسعه را تشکیل می دهند، در برنامه دراز مدت این صندوق درج شد.صندوق پیشنهادات اصلی خویش در این رابطه را در قالب یک "بسته اصلاحات مالیاتی" که متمرکز بر قوانین مشروط، کمکهای فنی و بررسی فعالیتهای مالی کشورهای عضور در دو دهه اخیر بوده است، ارایه نمود. این بسته پیشنهادی توجه خاصی را به افزایش در آمد کشورها معطوف نموده است و هدف نهایی آن کاهش کسر بودجه و بدهی های کشورهاست . از آنجا که ایران نیز به عنوان یکی از اعضای این صندوق می باشد، در رابطه با کارآمدی این بسته و نقاط ضعف و قوت آن دارای دیدگاه های خاص خود می باشد که در این تحقیق به این مسئله تمرکز خواهیم نمود.اعتقاد برخی از محققان بر این است که مقررات مالیاتی مطروحه در بسته پیشنهادی صندوق تا اندازه ای سخت و خشک است و از نواقصی برخوردار می باشد. برخی ها در مورد معیارهای ارزیابی مالیات ایراد گرفته اند و از لحاظ ادبیات مالی آنرا دارای نقص دانسته اند. برخی دیگر از لحاظ منابع تامین کمکهای فنی به کشورهای عضو این ایراد را مطرح نمودند که صندوق از برخی از کشورها (مثل ژاپن) برای تامین کارشناسان متخصص در این زمینه استفاده کرده و حجم زیادی از هزینه های مربوط را به عنوان دستمزد به این کارشناسان داده است. همچنین در رابطه با عادلانه بودن مقررات صندوق نیز بحثهایی وجود دارد.
فیروزه قربانی علی مومنی
خشکی و کم آبی از مهمترین چالش های تولید برنج در مناطق مختلف دنیا و از جمله ایران می باشد. شناخت ساختار و مکانیسم تحمل به تنش خشکی در ایجاد و انتقال تحمل بسیار حایز اهمیت می باشد. در این میان نقش عوامل رونویسی در تغییر تظاهر ژن های مسئول به تحمل بسیار مهم می باشد. از میان این عوامل نقش wrky تاکنون بخوبی شناخته نشده است. بدین جهت این مطالعه با استفاده از داده های حاصل بررسی اثر تیمارهای ملایم و شدید تنش خشکی در چهار رقم تقریباً مشابه (near isogenic lines, nils) که از حیث تحمل به خشکی دارای واکنش متفاوتی بودند به همراه والد حساس ir64 در سه بافت مختلف ریشه، برگ و خوشه در رابطه با تغییر در تظاهر ژن های wrkyدر مرحله ی زایشی انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل ها نشان داد که از میان تعداد 102 ژن متعلق به خانواده wrky در مقابل تیمارهای تنش خشکی، بروز66 درصد آنها در ریشه و 64 درصد در برگ و همچنین 61 درصد در خوشه در رژیم های تنشی اعمال شده تغییر کرد.و 2 لاین متحمل عملکرد بالاتری در همه ی بافتها داشته اند. از میان این دسته از ژنها که تظاهر آنها در نتیجه اعمال تنش خشکی تغییر نمود degs)) differentially expressed genes ، به عنوان نمونه می توان گفت تعداد 3 ژن از جمله wrky34 در ارقام متحمل و در بافت ریشه ، خوشه ، برگ تحت تیمارهای مختلف تنش آب افزایش یافت و ژن های wrky30 و wrky64 میزان تظاهر آنهاافزایش یافت براساس نتایج این آزمایش می توان نقش تعدادی از ژنهای خانواده عوامل رونویسی wrky از جمله wrky34 را در تحمل به خشکی در برنج مهم دانست و از اینرو انجام مطالعه تکمیلی جهت اثبات اثر این ژنها پیشنهاد می شود.
قاسم محمدی نژاد احمد ارزانی
این بررسی با هدف اعتبارسنجی و اشباع ظریف ناحیه کروموزومی کنترل کننده تحمل به شوری در برنج (saltol)، ارزیابی تنوع هاپلوتیپی به منظور شناسایی مهم ترین ترکیب آللی در این ناحیه کروموزومی، نقشه یابی سایر qtlهای کنترل کننده تحمل به شوری در لاین متحمل fl478و نهایتاً مقایسه تنوع ژنتیکی از لحاظ تحمل به شوری در مراحل گیاهچه و زایشی در مرکز تحقیقات بین المللی برنج (irri) از1384 تا 1386 اجرا گردید. با استفاده از 10 نشانگر ریزماهواره و ٍest-ssr و جمعیت لاینهای نسبتاً ایزوژن bc3f4 حاصل از تلاقی pokkali × ir29 ، ناحیه saltol در کروموزوم 1 برنج در محدوده ای در حدود 14 سانتی مورگان اشباع گردید. با استفاده از اطلاعات ژنوتیپی 2000 فرد تصادفی bc3f4 در سطوح شوری 12 و 16 دسی زیمنس بر متر یک qtl در مکانی تقریباً یکسان مشاهده شد که به ترتیب18 و 24 درصد از تغییرات امتیاز تحمل به شوری را توجیه کرد. براساس یافته های این پژوهش مکان احتمالی saltol در طولی حدود 2/1 سانتی مورگان در روی کروموزوم 1 قرار داشته و با نشانگرهای rm8094 ، rm3412 وcp6224 احاطه شده است. نقشه یابی دقیق تر این ناحیه امکان ایزوله کردن ژن های موثر بر تحمل به شوری را فراهم خواهد ساخت. ارزیابی تنوع هاپلوتایپی با استفاده از 8 نشانگر ریزماهواره مستقر در محدوده saltol و با در نظرگرفتن آلل های نشانگری ، pokkali هیجده هاپلوتایپ مختلف در 36 ژنوتیپ برنج مشاهده گردید. هاپلوتایپ هایی که آلل نشانگر rm8094 را از والدpokkali داشتند، همگی به شوری متحمل بودند. در نتیجه این آلل به عنوان مفیدترین آلل جهت اصلاح به کمک نشانگر شناخته شد. ضمن اینکه معلوم شد نشانگر ریز ماهوارهrm8094 با بیشترین تعداد آلل (14) و میزان اطلاعات چندشکلی(88/0) موثرترین نشانگر جهت کاربرد در ارزیابی تنوع ژنتیکی است. ارزیابی فنوتیپی 2350 لاین bc3f4 حاصل از تلاقی ir29 ×fl478 برای صفات امتیاز تحمل به شوری ژنوتیپ ها، غلظت سدیم، غلظت پتاسیم و نسبت آنها، بر وجود تفاوت معنی دار بین فامیل های تلاقی برگشتی دلالت داشت. نتایج نشان داد که پایین بودن نسبت +na+/k در لاین fl478 عمدتاً از طریق جذب سدیم کمتر رخ می دهد. نتایج ژنوتیپ-یابی انتخابی با 500 فرد کرانه ای حاکی از وجود بیشترین و کمترین تعداد qtl برای غلظت های na+ و k+ بود. مکان یابی فاصله ای مرکب نشان داد که علاوه بر کروموزوم 1 کروموزم های 6 ، 8 و 10 دارای qtlهای مهم و تأثیرگذار بر تحمل به شوری در مرحله گیاهچه ای می باشند. برای غلظت سدیم یک qtl در ناحیه saltol مکان یابی شد، در حالی که برای امتیاز تحمل به شوری، غلظت پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم qtl تأثیرگذاری در ناحیه فوقانی saltol شناسایی گردید. برای امتیاز تحمل به شوری مکان های ژنی بزرگ اثری بر روی کروموزوم های 1 ،3 و 6 مکان یابی شدند. برای غلظت سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم کروموزوم های 1، 6، 10و 12 دارای qtlهای بزرگ اثر بودند که منشاء اکثر آن ها fl478 بود. همچنین هیچ گونه اپیستازی معنی داری نیز بینqtlها مشاهده نشد. بنابراین در اصلاح به کمک نشانگر و با استفاده از لاین fl478 به عنوان یکی از متحمل ترین لاین های اصلاحی، لازم است هرم سازی qtl ها مدنظر قرار گیرد. نتایج بررسی تحمل به شوری در مرحله زایشی در 30 ژنوتیپ مختلف، درصد باروری دانه گرده را عامل بسیار مهمی در کاهش تعداد دانه پر و عملکرد دانه دانست و نشان داد که تحمل ژنوتیپ ها در مرحله زایشی با تحمل آنهادر مرحله گیاهچه ای ارتباطی ندارد.
فرشته علی دوست قهفرخی شاهرخ مکوند حسینی
مقدمه: دیالیز به عنوان راه حل درمانی نارسایی کلیه، درمانی تنش زاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مصاحبه انگیزشی بر پیروی از درمان و کیفیت زندگی بیماران دیالیزی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است . جامعه آماری شامل کلیه بیماران دیالیزی شهرکرد بود که در تابستان سال 92 به بیمارستان هاجر شهرکرد مراجعه می¬کردند . یک نمونه در دسترس 30 نفری از بیماران انتخاب شد و شرکت کنندگان به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه درمان به مدت 5 جلسه هفتگی در جلسات مصاحبه انگیزشی شرکت کردند، در حالیکه بر گروه کنترل هیچ مداخله¬ای صورت نگرفت. داده ها با فرم ایرانی پرسشنامه کیفیت زندگی مخصوص بیماران دیالیزی (kdqol - sf™1/3) گردآوری شد. متغیرهای پیروی از درمان (7 متغیر) از روی پرونده بیماران قبل و بعد از اجرای مصاحبه انگیزشی ثبت شد. تجزیه و تحلیل داده¬ها نیز با روش آماری تحلیل کواریانس چند متغیری انجام شد. یافته ها: نتایج کاهش معناداری را در چهار عامل افزایش وزن، پتاسیم، فسفر و کراتینین از هفت عامل پیروی از درمان در گروه آزمایش نشان داد (0.05> p). همچنین مقیاس¬های نشانگان و مشکلات، اثرات بیماری کلیوی، بار بیماری کلیوی و خواب از مقیاس کیفیت زندگی زندگی مخصوص بیماران افزایش معناداری داشتند(0.05> p). مقیاس¬های درد بدنی، سلامت عمومی، سرزندگی و سلامت روانی از مقیاس کیفیت زندگی عمومی و همچنین نمره کیفیت زندگی کل نیز در گروه آزمایش تفاوت معنی¬دار بوده است (0.05> p). نتیجه گیری: در مجموع مصاحبه انگیزشی در کنار درمان های پزشکی موجب افزایش پیروی از درمان و بهبود کیفیت زندگی بیماران دیالیزی می شود هرچند بر بعضی از متغیرها تاثیر خاصی نداشت.
آمنه روحانی علی مومنی
چکیده ندارد.
مهدی بیات علی مومنی
چکیده ندارد.
هاشم امین پناه علی سروش زاده
به منظور بررسی امکان کاهش مصرف علف کش در مزارع برنج از طریق کاشت ارقام با توانایی رقابتی بالا در برابر علف هرز سوروف، دو آزمایش مزرعه ای و یک آزمایش گلدانی در ایستگاه تحقیقاتی برنج تنکابن، استان مازندران، در سالهای 86 و 87 انجام شد. آزمایش اول به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل هفت رقم برنج (شامل دیلمانی ، خزر، سپیدرود، نعمت، درفک، فجر، شیرودی، و سه لاین ( 830 , 841 و 843) بود که در شرایط با و بدون علف هرز سوروف کشت شدند. ارقام مختلف برنج با تراکم توصیه شده برای هر کدام نشاء شدند و تراکم سوروف نیز 20 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. همچنین یک کرت به عنوان کشت خالص علف هرز سوروف به مجموع تیمارهای آزمایشی اضافه گردید. آزمایش دوم به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد که در آن سطوح متفاوت علف کش بوتاکلر با نام تجاری ماچتی (0، 1، 2، 3، 4 و5 لیتر در هکتار) در پلات اصلی و رقم رقابت کننده قوی (لاین 843) و رقم رقابت کننده ضعیف (رقم خزر) در پلات های فرعی قرار گرفتند. آزمایش گلدانی نیز بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل دو رقم برنج (لاین 843 به عنوان لاین رقابت کننده قوی و رقم خزر به عنوان رقم رقابت کننده ضعیف در برابر علف هرز سوروف) و 5 نسبت برنج به سوروف (8:صفر، 2:6، 4:4، 6:2 و صفر:8) بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد ارقام و لاین های برنج در شرایط رقابت با سوروف کاهش معنی داری یافتند. همچنین بین ارقام و لاین ها از لحاظ شاخص رقابت و شاخص توانایی تحمل رقابت تفاوت معنی داری وجود داشت. لاین 843 دارای بیشترین شاخص رقابت (2/43) و توانایی تحمل رقابت (82) و کمترین درصد کاهش عملکرد (18%) بود. در مقابل، رقم خزر دارای کمترین شاخص رقابت (0/32) و توانایی تحمل رقابت (49/5) و بیشترین درصد کاهش عملکرد دانه (65/50) بود. میزان تجمع ماده خشک، سرعت رشد نسبی، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و سطح برگ ویژه و میزان پنجه زنی در لاین 843 در شرایط رقابت و بدون رقابت، بیشتر از رقم خزر بود. همچنین نتایج نشان داد که ضریب استهلاک نور در لاین 843 (رقیب) کمتر از رقم خزر (غیر رقیب) بود. با بررسی توزیع عمودی وزن خشک و سطح برگ در لاین 843 و رقم خزر مشخص شد که میزان تجمع ماده خشک و نیز میزان سطح برگ در تمامی لایه های مورد بررسی در لاین 843 بیشتر از رقم خزر در شرایط رقابت و بدون رقابت بود. بعلاوه، در شرایط رقابت با سوروف، سطح برگ و ماده خشک بیشتری به لایه های بالایی کانوپی اختصاص یافت که این امر در لاین 843 نسبت به رقم خزر مشهودتر بود. به طور کلی نتایج آزمایش اول نشان داد که لاین 843 به عنوان یک رقم رقیب و رقم خزر به عنوان یک رقم ضعیف در رقابت با سوروف بود. در آزمایش دوم نتایج نشان داد در لاین 843 و رقم خزر با افزایش مقدار مصرفی علف کش بوتاکلر، عملکرد دانه، تعداد پنجه بارور در متر مربع و تعداد دانه پر در خوشه افزایش یافت در حالی که وزن هزار دانه تحت تاثیر مقدار مصرفی علف کش قرار نگرفت. همچنین در غلظت های مشابه علف کش بوتاکلر، میزان عملکرد دانه در رقم خزر همواره کمتر از میزان آن در لاین 843 بود. از طرف دیگر، با افزایش میزان مصرفی علف کش بوتاکلر، زیست توده سوروف در رقابت با لاین 843 و رقم خزر کاهش و در نتیجه میزان کارایی کنترل سوروف افزایش یافت، هر چند که کارایی کنترل سوروف در غلظت های مشابه علف کش بوتاکلر به غیر از مقدار 5 لیتر در هکتار در لاین 843 بیشتر از میزان آن در رقم خزر بود. نتایج آزمایش گلدانی نشان داد که لاین 843 نسبت به رقم خزر علاوه بر توانایی رقابتی بالاتر، از میزان تجمع نیتروژن، فسفر و پتاسیم بیشتری در کل اندام هوایی برخوردار بود. افزایش تعداد بوته های سوروف در گلدان تاثیر معنی داری بر میزان نیتروژن دانه در هر دو رقم نداشت اما درصد نیترژن دانه در در لاین 843 به طور معنی داری بیشتر از میزان آن در رقم خزر بود. میزان نیتروژن ساقه در لاین 843، برخلاف رقم خزر، با افزایش تعداد بوته سوروف در گلدان (کاهش نسبت برنج:سوروف) افزایش یافت. از طرف دیگر، میزان نیترژن برگ در لاین 843 در نسبتهای مختلف برنج: سوروف از لحاظ آماری اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشت، در حالیکه در رقم خزر با افزایش تعداد بوته های سوروف در گلدان، میزان نیتروژن برگ کاهش یافت. میزان فسفر دانه با افزایش تعداد بوته سوروف در لاین 843 افزایش یافت، در حالیکه در رقم خزر افزایش تعداد بوته های سوروف تا تعداد 4 بوته در گلدان موجب کاهش فسفر دانه شد و اما در نسبت 6:2 برنج: سوروف میزان فسفر دانه افزایش یافت. میزان فسفر ساقه در لاین 843 با افزایش تعداد بوته سوروف در گلدان در مجموع کاهش یافت، در حالی که در رقم خزر با افزایش تعداد بوته های سوروف میزان فسفر ساقه از لحاظ آماری تفاوت معنی دار نداشت. میزان فسفر برگ در هر دو رقم تحت تاثیر نسبت برنج: سوروف قرار نگرفت. میزان پتاسیم دانه و ساقه در لاین 843 تحت تاثیر نسبت های مختلف برنج: سوروف قرار نگرفت، در حالیکه در رقم خزر با افزایش تعداد بوته های سوروف (کاهش نسبت برنج: سوروف) میزان پتاسیم دانه و ساقه در مجموع کاهش یافت. درصد پتاسیم برگ در لاین 843 به طور معنی داری بیشتر از میزان آن برگ رقم خزر بود و تراکم های مختلف سوروف تاثیر معنی داری بر میزان درصد پتاسیم برگ در لاین 843 و رقم خزر نداشت.
وحید خسروی فرامرز ادیب زاده
چکیده ندارد.