بوتیلیتدهیدروکسی تولوئن محصولی سنتتیک است، این ماده یک آنتی اکسیدان قابل حل در چربی است که به منظور مصارف صنعتی تولیدپلاستیک، دارویی و سایرمحصولات نفتی مورد استفاده قرار می گیرد، از طرفی اثرات مضری را بر سیستم عصبی مرکزی پستانداران اعمال می کند. بنابراین هدف از مطالعه ی حاضر 1-بررسی اثر بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن بر حافظه و یادگیری در مدل احترازی غیر فعال؛ 2- بررسی اثر بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن بر توزیع زیر واحد nr1 گیرنده ی nmda در هیپوکامپ، آمیگدال، مخچه و پره فرونتال مخ؛ 3- بررسی اثر بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن و یادگیری احترازی غیر فعال بر توزیع زیر واحد nr1 گیرنده ی nmda در هیپوکامپ، آمیگدال، مخچه و پری فرونتال مخ موش صحرایی نر است. در این مطالعه از 30 موش صحرایی نر با وزن 260-350 گرم در 7 گروه استفاده شد: 1- گروه کنترل (بدون دریافت محلول) 2- گروه شاهد (روغن کنجد با حجمی مشابه گروه آزمایش بدون یادگیری و با یادگیری) 3- آزمایش 1 (دریافت کننده ی بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن در دو دوز 100 و 150 mg/kg/day بدون یادگیری) 4- آزمایشی 2 (دریافت کننده ی بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن در دو دوز 100 و 150 mg/kg/day با یادگیری). بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن به مدت 15 روز به صورت خوراکی گاواژ شد. یادگیری و حافظه توسط شاتل باکس انجام شد. بررسی توزیع زیر واحد nr1 گیرنده ی nmda توسط تکنیک ایمنوهیستوشیمی انجام شد. جهت مقایسه ی رنگ در نمونه ها از نرم افزار image analyzer استفاده شد. یافته ها از طریق آنالیز واریانس یک طرفه و تست تشخیصی توکی آنالیز شد. سطح معنی داری 05/0>p در نظر گرفته شده است. داده های این پژوهش نشان داد که بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن در دو دوز 100 و 150 mg/kg/dayبه طور معنی داری باعث کاهش در مدت زمان ماندن در روشنایی در آزمون بقای حافظه می شود تصاویر حاصله از تست ایمنوهیستوشیمی توسط برنامه نرم افزاریimage analyzer بررسی گردید. داده ها نشان داد که بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن در دو دوز باعث کاهش معنی داری در توزیع زیر واحد nr1 گیرنده ی nmda در هیپوکامپ، آمیگدال، مخچه و قشر پره فرونتال مخ شد. بر اساس نتایج این تحقیق بوتیلیتید هیدروکسی تولوئن موجب اختلال در یادگیری، تثبیت و بقای حافظه در روش یادگیری احترازی غیر فعال و باعث اختلال در توزیع زیر واحد nr1 گیرنده ی nmda در هیپوکامپ، آمیگدال، مخچه و قشر پره فرونتال مخ شد.