در سال های اخیر بخش بازار گوشت جوجه های گوشتی به علت تقاضای بالا برای گوشت جوجه افزایش یافته است. بنابراین بهتر است که سیستم های مدیریتی و تولیدی تا حدی توسعه یابد که شایسته عرضه به بازار باشد. این پدیده بوسیله انتخاب زنتیکی، بهبود شرایط تغذیه ای و بهداشتی خوراک و گله قابل دستیابی است . یکی از علت های بهینه سازی تولید جوجه گوشتی، کاهش، مصرف خوراک به ازای هر واحد افزایش وزن بدن (ضریب تبدیل خوراک) است. در این صورت جوجه های گوشتی در دوره زمانی کوتاهتری به وزن مورد نظر می رسند و ضریب تبدیل خوراک کاهش می یابد و دوره تولید کوتاهتر می شود. مکمل سازی جیره های جوجه های گوشتی با اسیدهای آمینه مزیت های زیادی در صنعت طیور دارد(dozier و همکاران،2008). تغذیه با جیره های حاوی پروتئین کم باعث اختلال در عملکرد جوجه های گوشتی می شود(berres وهمکاران، 2010). اما در صورتی که پروتئین کم جیره با اسیدهای آمینه خاص مکمل سازی شود، عملکرد جوجه های گوشتی ممکن است بهبود یابد(berres وهمکاران، 2010). از طرف دیگر بیماری و استرس های مانند دمای بالای محیطی باعث کاهش مصرف خوراک، وزن زنده و بازدهی مصرف خوراک در جوجه های گوشتی می شوند. بنابراین تأثیر منفی بر عملکرد جوجه های گوشتی می گذارند. یکی از روش های مورد استفاده برای حذف یا تعدیل اثرات دمای محیطی بالا بر عملکرد جوجه های گوشتی دستکاری جیره خوراکی است(debski و همکاران، 2004). استرس یا تنش به مجموعه عوامل غیر مشخصی گفته می شود که مکانیسم های دفاعی بدن را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش عملکرد، سلامتی و تولید بهینه حیوان می گردند (sahin و همکاران، 2009). با توجه به اثرات منفی تنش گرمایی بر کاهش عملکرد جوجه های گوشتی (daghir، 2008) به نظر می رسد مصرف مکمل گلوتامین بر بهبود عملکرد جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی مفید باشد(dai و همکاران ،2011). بررسی های انجام شده توسط محققین نشان داده است که گلوتامین یکی از شایع ترین اسیدهای آمینه در جریان خون می باشد و 30 تا50 درصد اسیدهای آمینه نیتروزن دار پلاسما و ذخایر اسیدی آزاد بدن راتشکیل می دهد(newsholme و همکاران،1985). گلوتامین دارای دو گروه آمونیاکی است یکی از آنها گلوتامات و دیگری آمونیاک آزاد در جریان خون می باشد. به همین علت گلوتامین به عنوان شاتل نیتروژن عمل می کند که از بدن در برابر سطوح بالای آمونیاک حفاظت می کند(labow وهمکاران،2001). پس گلوتامین می تواند به عنوان یک بافر عمل کند و می تواند آمونیاک اضافی را بگیرد و آنرا به منظور سنتز اسیدهای آمینه قندهای آمینی، گلوکز، پروتئینها، نوکلئوتیدها، گلوتاتیون و اوره مورد استفاده قرار دهد(souba و همکاران،1993). این قابلیت ذخیره و آزاد سازی نیتروژن، گلوتامین رابه عنوان بزرگترین ناقل نیتروژن بین بافت ها معرفی می کند. گلوتامین سوخت متابولیکی اصلی انتروسیت های روده کوچک، لنفوسیت ها، ماکروفاژها و فیبروبلاست ها می باشد(cynober و همکاران،1999; andrews و همکاران، 2002) و در برخی گونه ها به عنوان یک اسید آمینه ضروری در شرایط التهاب از جمله عفونت و جراحت مطرح است(newsholme و همکاران،2001). اثرات سودمند مکمل سازی گلوتامین در انسان و موش مشاهده شده است ولی تحقیقات کمی در طیور انجام گرفته است. در شرایط تنش نفوذ باکتری ها به جریان خون افزایش می یابد و عفونت ایجاد می شود(adjei وهمکاران،1994)، ولی مکمل سازی جیره با گلوتامین وقوع این عفونت ها را در هنگام جراحت وبیماری های تروما کاهش می دهد (newsholme و همکاران،2001). سطح 5/0 گلوتامین می تواند در شرایط تنش موجب افزایش وزن بدن و بهبود عملکرد در شرایط تنش گردد(dai وهمکاران،2011) و این اثر را از طریق بهبود مورفولوژی روده کوچک (murakami وهمکاران،2007) و بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی از طریق افزایش سنتز سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز ایجاد می کند (kul و همکاران، 2008). گلوتاتیون می تواند مستقیما با رادیکال های آزاد واکنش داده و آنها را غیر فعال سازد. گلوتاتیون پراکسیداز نیز قادر است با کاهش هیدروپراکسید سلول را از آسیب های اکسایشی حفظ کند علاوه بر این مجموعه آنزیمی سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز اولین خط دفاعی سلول در برابر سمیت ناشی از رادیکال های آزاد هستند (ranjbar وهمکاران، 2002). بنابراین با توجه نقش مهم گلوتامین در خنثی سازی رادیکال های آزاد و همچنین نقش گلوتامین در سنتز گلوتاتیون به نظر می رسد که مکمل سازی اسید آمینه گلوتامین در شرایط تنش گرمایی باعث بهبود وضعیت انتی اکسیدانی بدن جوجه های گوشتی و رشد آنها خواهد شد.تاثیر سطوح مختلف گلوتامین بر مصرف خوراک در جدول 1-4 نشان داده شده است. در اولین هفته، مصرف سطوح 25/0 و 1 درصد گلوتامین به طور معنی داری مصرف خوراک را در مقایسه با جیره شاهد کاهش داد(05/0>p). سطح 5/0 درصد هم به طور عددی مصرف خوراک را در مقایسه با جیره شاهد کاهش داد. مصرف گلوتامین در هفته های دوم تا ششم و کل دوره تاثیری بر مصرف خوراک نداشت (05/0 <p). افزایش وزن تیمارهای آزمایشی در هیچ کدام از هفته های سنی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0 <p). (جدول 2-6) اما درکل دوره، مصرف سطح 5/0 درصد به طور معنی داری افزایش وزن را در مقایسه با شاهد افزایش داد (05/0>p) در حالی که تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی برای افزایش وزن مشاهده نشد. ضریب تبدیل خوراک در هیچ کدام از هفته های آزمایشی و یا کل دوره تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0 <p). (جدول 3-6). بعلاوه در مقایسات مستقل نیز مکمل سازی گلوتامین اثر معنی داری بر پارامترهای مختلف عملکردی نداشت (05/0 <p). تاثیر سطوح مختلف گلوتامین بر وزن اندامهای داخلی در جدول4-6 نشان داده شده است. هیچ تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی برای وزن سینه، ران، کبد، قلب وچربی حفره بطنی در سن 42 روزگی مشاهده نشد (05/0 <p). در مقایسات مستقل نیز مصرف گلوتامین تأثیر معنی داری بر پارامترهای مختلف وزن اندام های داخلی بدن نداشت (05/0 <p). همانطوری که در جدول5-6 نشان داده شده است، مصرف سطوح مختلف گلوتامین تاثیری بر کلسترول، تری گلیسرید،کل پروتئین و هموگلوبین خون در سن 42 روزگی نداشت (05/0 <p). بعلاوه در مقایسات مستقل نیز مکمل سازی گلوتامین تأثیر معنی داری بر پارامترهای مختلف فراسنجه های خونی نداشت (05/0 <p). اثرات گلوتامین بر فراسنجه های آنتی اکسیدان خون در جدول 6-6 نشان داده است. تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی برای مالون دی آلدئید، گلوتاتیون پراکسیداز، سوپراکسید دسموتاز و ظرفیت کل آنتی اکسیدانی خون جوجه های گوشتی در سن 42 روزگی وجود نداشت (05/0 <p). بعلاوه در مقایسات نیز مصرف گلوتامین تأثیر معنی داری بر پارامترهای مختلف وضعیت آنتی اکسیدانی خونی نداشت (05/0 <p).