نام پژوهشگر: آذر مختارزاده
آذر مختارزاده هادی جمالی
در یک قرن اخیر با رشد روز افزون شهر نشینی و با توجه به پیامدهایی که صنعت و مدرنیزاسیون در زندگی شهری همراه داشته است، شاهد از بین رفتن بسیاری از فضاهای ارزشمند شهری و شکل گیری شتاب زده و نسنجیده فضاهای کنونی در مناظر شهری هستیم. در این میان مقوله مبلمان شهری و نقش آن در سیمای شهر از هر منظری در خور اهمیت است. مبلمان شهری از عناصری است که توانایی و ظرفیت فراوانی برای تامین اهداف سامان دهی مناظر شهری را دارد. با توجه به اینکه اهداف سه گانه زیبا سازی هویت بخشی و خوانا سازی محیط مهم ترین کارکرد آنها در هر می باشد مبلمان شهری به عنوان کیفیتی معمارانه و خلاق موجب افزایش کیفیت زیستی و هویت بخشی به منظرهای شهری می گردد. تداوم بقاء انسان در گرو زندگی و تعاملات اجتماعی بوده و شهر به عنوان بستر زیست آدمی می بایست سرشار از عرصه های جمعی برای این تعاملات باشد. آنچه از شهر در ذهن ما باقی مانده و ادراک می شود، مجموعه ای از عرصه ها و فضاهای جمعی با مقیاس ها و عملکرد های مختلف به هم پیوسته است که ساختار فضایی شهر را شکل داده و با توجه به اقتضای هر دوره نقشی را ایفا می کنند. مسکن عرصه تعاملات کوچک ترین واحد اجتماعی (خانواده) بوده و فضاهای جمعی شهر عرصه تعاملات اجتماعی شهروندان و گذران اوقات فراغت می باشد. حال چرا برخی از شهرها با اینکه مملو از فضاهای جمعی سازمان یافته هستند، باز هم با احساس کمبود فضاهای جمعی روبرو می باشند؟ محیط پیرامون ما آنچه که امروز فضاهای شهری نامیده می شود، ترکیبی است از اماکن تفریحی آموزشی، خرید و فروشی مسیرهای پیش بینی شده برای حمل و نقل و عبور مرور، فراغت اداری و ... که اگر چه تعداد کمی از این فضاها مورد استفاده قشر خاصی قرار می گیرند، اما تک تک افراد جامعه در حفظ و نگهداری کلیه اماکن سهیم اند. زیرا این اماکن و فضاها در مجموع (فضای زندگی) را تشکیل می دهند. آنچه مسلم است انسان دوستدار فضائی است با ارزشهای صحیح کاربردی و زیبا که در عین حال جوابگوی نیازهایشان نیز باشد. توجه به قشر استفاده کننده از فضا و درک نیازهای آنان موفقیت در امر آمایش (اماده سازی زمین و طراحی) و دسترسی به محیط مطلوب را امکان پذیر خواهد کرد. نیاز کودکان و نوجوان به تحرک و باز محیطی نشاط انگیز ایجاب می نماید تا فضای ویژه ایی گروه از فضای دلخواه سالمندان که محیطی آرام و دور از هیاهو است متفاوت باشد. گذشته ازاین امر آمایش باید سایر اقشار جامعه به ویژه معلولین را نیز در نظر داشت تا آنان نیز بتوانند از فضاهای شهری بنحو احسن و به فراخور حال خود استفاده نمایند. نوع استفاده از فضای مورد نظر طراح و آمایشگر را وامی دارد تا فضا را به گونه ای خاص و متناسب با کاربرد آن تجهیز و آمایش کند. علاوه برای فضا باید به گونه ای آمایش شود که با ترکیب بندی و بافت محیط پیرامونش هماهنگی کامل داشته و با آن متناسب باشد. ایجاد هماهنگی، نه تنها از اغتشاش و شلوغی محیط جلوگیری کرده و به ایجاد حس آرامش در بیننده و استفاده کننده کمک می کند، بلکه زیبائی و جلوه خاصی نیز به محیط می بخشد. امروزه مسئولین زیربط در بسیاری از کشورها با در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی و فرهنگی حاکم بر هر منطقه جهت ایجاد فضائی که جوابگوی تمامی ساکنین آن منطقه باشد، اقدام به طراحی و آماده سازی فضاهای شهری که خود به شاخه ای مهم از فعالیت های شهر سازی تبدیل شده است کرده اند. بهره مندی هر چه بیشتر از تجربه و دانش افراد متخصص و همکاری و همگاهنگی میان معماران و متخصصان فضای سبز و اکولوژی محیطی، خاک شناسی، گیاه شناسی، گلکاری و درختکاری و تجهیزات فضای شهری و پارک طراحان و نقشه برداران و به ویژه هنرمندان در انجام این امر می توانند کمک بسیار زیادی به زیبائی محیط شهری و پارکها بنمایند. از جمله تجهیزات رفاهی در پارکها مبلمان می باشد که از مهمترین و جذاب ترین وسایل و ملزومات یک پارک است.