چکیده پس از فروپاشی اتحاد شوروی منطقه آسیای مرکزی وقفقاز به عرصه های رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای تبدیل شده است این منطقه به لحاظ استراتژیک و به دلیل وجود ذخایر زیر زمینی نفت وگاز به منطقه مورد توجه قدرت های منطقه ای وفرامنطقه ا ی تبدیل شده است همچنین جنگ وناآرامی وبی ثباتی و مشکلات اقتصادی کشورهای تازه استقلال یافته فرصتی برای بهره برداری اعمال سیاست های امنیتی واقتصادی برای این قدرت ها به وجود آورده است. در نتیجه این سوال مطرح می شود که ریشه اساسی تطویل و تشدید اختلافات در رژیم حقوقی دریای خزر چیست ؟ پاسخ به این پرسش عبارت خواهد بود از ریشه اساسی تطویل وتشدید اختلاف در رژیم حقوقی دریای خزر، نقش آفرینی قدرتهای متعدد ومتعارض با جمهوری اسلامی ایران است. بعبارتی پژوهش حاضر متغیر مستقل نقش آفرینی قدرتهای متعدد ومتعارض با ایران ومتغیر وابسته اختلاف در رژیم حقوقی دریای خزر می باشد. بدین ترتیب در تز حاضر تلاش شده است تا ضمن بررسی سیاست های قدرت های بزرگ در این منطقه، میزان و چگونگی ایفای نقش آنها به واسطه موقعیت آنها نسبت به سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در منطقه خزر تشریح گردد دراین میان موضوع قابل تأمل شناخت زمینه های واگرایی میان ایران و کشورهای روسیه،آذربایجان، قزاقستان وترکمنستان از یک طرف و زمینه های واگرایی میان ایران و آمریکا وترکیه واسرائیل از سوی دیگر است.