نام پژوهشگر: طیبه غیاثی

تحلیل گفتمان انتقادی اندیشه ی سیاسی ـ عرفانی عین القضات همدانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ولی عصر (عج) - رفسنجان - دانشکده زبان و ادبیات فارسی 1391
  طیبه غیاثی   سیدعلی قاسم زاده

چکیده آثار عین القضات همدانی عارف قرن پنجم ه.ق. را بایست نمودار پیوند عرفان و تصوف اسلامی- ایرانی با سیاست دانست. گرچه این آثار در نگاه نخستین، در ردیف آثاری چون رساله قشیریه و کشف المحجوب قرار می گیرند که با هدف آسیب شناسانه و جلوگیری از کجروی مریدان و سالکان از مسیر درست تصوف نوشته شده اند، با تأمل و ژرف اندیشی بیشتر و یاری جستن از شگردهای علمی جدید چون تحلیل گفتمان انتقادی می توان دریافت که این آثار، صرف ارشاد مریدان و سالکان تألیف نشده است، بلکه دنباله ی گفتمانی هستند که از یک قرن پیش با پیشگامی صوفیانی چون حلاج و بایزید در تقابل با گفتمان حاکم شکل گرفته بود؛ نکته ای که گویا تاکنون از این منظر بدان نگریسته نشده است. لذا این جستار، به شیوه ی هرمنوتیک با تکیه بر چارچوب نظری تحلیل گفتمان انتقادی کوشیده است منظومه فکری مولف را در تقابل با سیاست حاکم آشکار سازد. مطابق دستاورد این پژوهش، آثار عین القضات را بایست آثاری ایدئولوژیک و هویت سالار برای کسب مشروعیت گفتمان عرفانی به شمار آورد که بیشتر در پی نهادینه کردن پادگفتمان عرفان مبارز و تصفیه گر در برابر گفتمان قدرت حاکم با محوریت شبه عقیدتی و ایدئولوژیک است. واژگان کلیدی: عرفان اسلامی، سیاست، عین القضات همدانی، تحلیل گفتمان انتقادی.