از یک منظر، هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این سوال است که: مداخله ی درست از نوع طراحی شهری، در بافت های فرسوده/قدیمی/مسئله دار شهری کدام است؟ و جایگاه طراحی شهری در مداخلات کجاست؟ به همین دلیل، بخش مبانی نظری پایان نامه به دو موضوع به طور جداگانه می پردازد: ابتدائاً راجع به رشته ی تخصصی «طراحی شهری»، سیر تاریخی و گرایش های آن مطالعه می کنیم و نتیجه می گیریم که طراحی شهری به طور خاص (و هرنوع مداخله در کالبد شهر به طور عام) بیش از آن که فنی و تخصصی باشد، امری سیاسی است و باید از منظر اقتصاد سیاسی فضا بدان نظر کرد. مضاف بر این، از آن جا که اکثر امور و نیروهای اصلی ای که در تحقق یک طرح و مداخله ی شهری نقش کلیدی دارند، قابلیت فروکاستن و در بوته ی آزمایش دانشگاه قرارگرفتن را ندارند، عملاً نمی توان پروژه ی دانشگاهی طراحی شهری را، امری از جنس طراحی شهری دانست. بخش دوم مبانی نظری این رساله، به بررسی ادبیات رایج مربوط به نوسازی بافت های فرسوده ی شهری می پردازد. گرایش غالب در نگاه به مسائل، در این ادبیات، کالبد محور است. در صورتی که عامل اصلی ایجادکننده ی وضعیت فرسودگی شهری، نه تنها کالبدی نیست (و اقتصادی است) که حتی عموماً نه در درون آن، که در بیرون از محدوده ی آن قرار دارد. نهایتاً، نتیجه می گیریم که مقام مداخله کننده، علاوه بر درونی کردن این تناقض (سبب در بیرون از بافت، ابزار مداخله در درون) باید که بر پیامدهای اقتصادی مداخلاتش واقف باشد. در بخش عملی پایان نامه، ابتدائاً وضعیت و ویژگی های اقلیمی، تاریخی، جمعیت شناختی و اقتصادی شهر زنجان مطالعه شده ، و مسئله ی اصلی آن «پراکنده رویی» تشخیص . داده شده است. سپس، بافت قدیم شهر و مسائل اصلی برنامه ریزانه ی فضایی آن بررسی شده است. و در مرحله ی سوم، محله ی مسجدیری پایین که در این بافت قراردارد، به میانجی مطالعه ای تک نگارانه شناسانده شده است. در فصل نهایی، راه حل هایی کالبدی برای رفع مسائل اصلی محله پیشنهاد شده است: از جمله ایجاد ساختار دسترسی جدید برای محله، افزایش تراکم ساختمانی، ایجاد کاربری های موردنیاز و محرک های توسعه، تجمیع قطعات ریزدانه و غیره