چکیده: در این پژوهش بذر گیاه اطلسی (petunia hybrida vilm.) در شیشه های حاوی محیط کشت ms کشت داده شد و پس از ریشه دهی و رشد از آن واکشت های متعددی صورت گرفت. سپس جداکشت هایی از قطعات برگ و ساقه آن تهیه شد و تحت تیمار ems 1 و 2% به مدت 15، 30 و 60 دقیقه قرار گرفته و سپس به محیط تشکیل کالوس حاوی سیتوکینین bap (بنزیل آمینو پورین) منتقل شد و تغییرات از نظر زنده ماندن، تشکیل کالوس و نوساقه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی باززائی در جداکشت های شاهد و تیمار شده روند کاهشی تولید کالوس و نوساقه را متعاقب افزایش غلظت و مدت زمان تیمار ems نشان داد به طوری که جداکشت های حاصل از تیمار ems 2% به مدت 30 و 60 دقیقه همگی نکروزه شده و ازبین رفتند که می تواند مربوط به ویژگی سمیت ems و کشندگی آن در غلظت و مدت زیاد باشد. نوساقه های ایجاد شده از هریک از تیمارها به طور جداگانه به شیشه های حاوی محیط کشت ms منتقل شدند و پس از ریشه دهی مورد واکشت های متعدد قرار گرفتند. سپس از محیط کشت خارج، رنگیزه های فتوسنتزی استخراج و اندازه گیری شد و برخی شاخص های رشد ازقبیل وزن تر و خشک، قطر سیستم آوندی و ریشه دهی نیز مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. استخراج dna از آن ها انجام و مورد rapd-pcr قرار گرفت، پروتئین آن ها نیز استخراج و میزان پروتئین محلول اندازه گیری شد و الگوی باندهای پروتئینی نیز با روش sds-page آنالیز گردید. همچنین آستانه تحمل این گیاهان به شوری در محیط های حاوی غلظت های مختلف nacl سنجیده شد و سپس واکشت هایی از آن ها به شیشه های حاوی محیط کشت ms حاوی nacl 70 میلی مولار منتقل و برخی شاخص های رشد و نموی و فیزیولوژیکی از قبیل وزن خشک، ریشه دهی و مقدار سدیم و پتاسیم اندازه گیری شد. استخراج رنگیزه های فتوسنتزی نیز انجام و کلروفیل و کاروتنوئید در محیط شوری اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده از پارامترهای مختلف اندازه گیری شده تقریبا روند مشابهی را نشان داد به این صورت که گیاهان تیمار شده با ems 2% به مدت 15 دقیقه در همه پارامترها بیشترین تفاوت را نشان دادند به طوری که در آنالیز شاخص های رشد و مقدار کلروفیل کمترین مقدار در همین گیاهان به چشم می خورد، در آنالیزهای rapd-pcr تفاوت در باندهای حاصل از این گیاهان بشتر از گیاهان دیگر بود. در سنجش میزان پروتئین و الگوی باندهای پروتئینی حاصل از sds-page نیز کمترین مقدار پروتئین و تراکم باند مربوط به گیاهان تیمار شده با ems 2% به مدت 15 دقیقه بود. با توجه به مطالعات قبلی که بیان می کند موتاژن ها و ازجمله ems در غلظت و مدت خاصی اثرات مثبت و یا منفی دارند و این غلظت با توجه به شرایط و نوع گیاه متفاوت است می توان این-گونه نتیجه گیری نمود که ems در غلظت 2% و به مدت 15 دقیقه بیشترین تأثیر را از نظر کاهش شاخص های رشد و پروتئین بر گیاه اطلسی داشته و دربیشتر موارد در غلظت کمتر اثرات افزایشی نسبت به گیاهان شاهد داشته است. اندازه گیری پارامترهای فیزیولوژیکی و مقدار رنگیزه های فتوسنتزی در محیط حاوی nacl 70 میلی مولار حاکی از کاهش تمامی پارامترها نسبت به محیط غیر شور بود که در اثر تنش شوری اتفاق افتاده بود. اما نکته جالب توجه این است که کاهش پارامترهای فیزیولوژیکی در گیاهان تیمار شده با ems 2% به مدت 15 دقیقه کمتر از بقیه گیاهان بود و حتی در این گیاهان افزایش رنگیزه های فتوسنتزی مشاهده شد که می تواند این گونه بیان شود که در این گیاهان در اثر باززائی و یا ems برخی تنوعات سوماتیکی و یا تغییراتی در بیان ژن ها اتفاق افتاده است که در محیط حاوی nacl در اثر تنش شوری به حالت طبیعی برگشته است و حتی تحمل و مقاومت هایی را در این گیاهان ایجاد کرده است. کلید واژه ها: petunia hybrida، ems، rapd-pcr، sds-page.