در این پژوهش، ارتباط توانایی در درک خواندن با متغیر زبانی، آگاهی معنایی، مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط درک خواندن با توانایی تشخیص دو رابطه ی مفهومی هم معنایی و شمول معنایی در کودکان فارسی زبان می باشد. پژوهش حاضر، از پنج فصل تشکیل شده است. سه آزمون هم معنایی، شمول معنایی و درک خواندن ساخته شد تا تعیین گردد دانش آموزان در کدام یک از این آزمون ها عملکرد بهتری دارند. همچنین در این پژوهش، برای توجیه مباحث روان شناسی زبان از مدل پیوندگرا استفاده شده است. به منظور انجام پژوهش، 129 دانش آموز (60 دانش آموز پایه ی دوم و 69 دانش آموز پایه ی سوم) به طور نیمه تصادفی از منطقه سه آموزش و پرورش شهر مشهد انتخاب شدند و از طریق سه آزمون ذکر شده، مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد آزمودنی ها از طریق محاسبه میانگین و درصد پاسخ های صحیح و همچنین از طریق روش آماری تحلیل همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت یافته های پژوهش نشان داد که: الف) میان توانایی درک خواندن با توانایی تشخیص دو رابطه ی مفهومی هم معنایی و شمول معنایی در کودکان فارسی زبان همبستگی وجود داشت بدین معنا که با افزایش توانایی تشخیص هم معنایی و شمول معنایی، توانایی درک خواندن نیز می تواند افزایش یابد. ب) به طور کلی دانش آموزان در آزمون هم معنایی عملکرد بهتری نسبت به دو آزمون دیگر داشتند و در آزمون درک خواندن نیز نسبت به سایر آزمون ها ضعیف تر عمل کردند که ضعف آن ها در درک خواندن می تواند ناشی از بی تجربه بودن و مبتدی بودن آن ها در پردازش جنبه های صریح، سطحی و یا تا حدی استنباطی متن باشد. پ) در دو آزمون هم معنایی و شمول معنایی، دانش آموزان در زیرآزمون اسامی عملکرد بهتری نسبت به زیرآزمون افعال داشتند. این مسأله را می توان به دلیل آشنایی بیشتر کودکان با اسامی و استفاده ی بیشتر از اسامی به جای افعال در سنین پایین تر دانست. ت) در آزمون هم معنایی و درک خواندن، میان عملکرد دانش آموزان پایه ی دوم و سوم تفاوت معناداری وجود داشت که نشان دهنده ی عملکرد بهتر دانش آموزان پایه ی سوم بود. این مسأله می تواند ناشی از افزایش دانش عمومی کودکان و همچنین رشد و پیشرفت واژگان پایه ی آن ها باشد.