نام پژوهشگر: حسین بدیع برزین
حسین بدیع برزین ماشاءاله سالارپور
تعیین ساختار بازارهای محصولات مختلف کشاورزی همیشه از مباحث بسیار مهم و اساسی در اقتصاد کشاورزی بوده است. چرا که وجود هر نوع ساختار متفاوت اعم از رقابتی و غیر رقابتی، می تواند بر روی میزان تولید و قیمت محصولات کشاورزی تأثیر بسزایی داشته باشد. در این راستا مطالعه حاضر جهت تعیین ساختار بازارهای خرید کلزا از کشاورزان و نیز فروش فرآورده اصلی آن یعنی روغن کلزا به مصرف کنندگان می باشد که توسط تبدیل کنندگان کلزا صورت می گیرد. برای رسیدن به این هدف از روش سازمان صنعتی تجربی جدید ، استفاده گردید و درجه قدرت بازار تبدیل کنندگان در هر دو بازار مذکور اندازه گیری شد. قدرت بازار در بازارهای مختلف بر اساس کشش های انتظاری بدست می آید که رفتار تبدیل کنندگان را اندازه-گیری می کند. مقدار کشش انتظاری بدست آمده برای دو بازار مذکور به ترتیب برابر با 61/0 و 48/0 به دست آمد که تفاوت معنی داری از صفر دارند. بنابراین فرضیه رقابت ناقص برای هر دو بازار در سطح معنی دار 1% تائید می شود. بر اساس نتایج بدست آمده از توابع حاشیه بازاریابی داخلی و سیستم معادلات به ظاهر نا مرتبط، تبدیل کنندگان کلزا در استان گلستان در هر دو بازار خرید کلزا و فروش روغن کلزا در داخل کشور دارای قدرت بازار می باشند. ولی تبدیل کنندگان در بازار خرید کلزا نسبت به فروش روغن کلزا دارای قدرت بازار بیشتری هستند. بنابراین تبدیل کنندگان کلزا در استان می توانند قیمت ها را تحت تاثیر قرار دهند. پیشنهاد می شود مسئولین با استفاده از ابزارهای قیمتی و غیر قیمتی سعی در کاهش قدرت بازار صنایع تبدیلی نموده تا بدین ترتیب منافع سیستم بازار به صورت عادلانه تر بین زارعین، صنایع تبدیلی و مصرف کنندگان توزیع گردد. همچنین دولت برای تولید بیشتر کلزا و رقابتی شدن بازارها همزمان با تشویق کشاورزان به کاشت بیشتر کلزا، تسهیلاتی یا وام هایی برای احداث واحدهای صنعتی روغن کلزا اختصاص دهد.