نام پژوهشگر: شهرام مولایی

نظام مدیریت شهری در ربع رشیدی (با تکیه بر وقف نامه ربع رشیدی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1391
  شهرام مولایی   هوشنگ خسرو بیگی

با حمله مغول بسیاری از مراکز اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ایران از بین رفت . اما به کمک دیوان سالاران ایرانی بخش های مختلف کشور بازسازی شد . از جمله دیوان سالاران ایرانی که در این بازسازی نقش مهمی بر عهده داشتند می توان به خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر سه ایلخان ، غازان ، اولجایتو و ابوسعید اشاره کرد . وی علاوه بر اداره امور سیاسی کشور درصدد فرو کاستن اثرات حمله مغول بر ایران بود . تاسیس ربع رشیدی را می توان یکی از ثمرات تلاش های او در این زمینه دانست. وی همچنین با احیای زمینهای بایر و کشت محصولات کشاورزی به رونق اقتصادی کشور کمک می کرد . مجموعه وقف ربع رشیدی را می توان به عنوان یک شهر دانشگاهی بزرگی دانست که به دست خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ساخته شد و با مدیریتی بی بدیل و کارآمد اداره می شد . هدف رشیدالدین از ایجاد چنین مکانی ،بیشتر خدمت به مردم بود اما در نهان، هدفش بیشتر ایجاد یک مکان علمی و آموزشی بوده است به همین خاطر دانشمندان را از اقصی نقاط جهان به این مکان دعوت می کرد. که این مکان را به عنوان یک شهر دانشگاهی هم لقب داده اند .وی با ایجاد مدارس و بیمارستان مدرن در این شهر می خواست دانشمندان بزرگ را به جامعه تحویل دهد. این مکان که با درآمدهای خود ربع و درآمدهای خود خواجه رشیدالدین اداره می شد.توسط نهادهای مختلف که مهمترینش متولی، مشرف وناظر بودند به بهترین نحو ممکن اداره می شد. نهادهای آموزشی و درمانی بیشترین نقش را ایفا می کردند که در کنار اینها نهادهای خدماتی هم بودند. هرنهادی نسبت به اختیاراتی که داشت وظیفه ی خود را در جهت اداره بهتر شهر ایفا می کرد شهر شامل مکانهای مختلفی بود که هر نهادی مختص یک مکان بود که هر کدام از این نهادها کارکردهای ویژه خود را داشتند و هدف خواجه از ایجاد چنین نهادهایی برای اداره بهتر شهر بود و برای هر کدام از این نهادها منصبهای ویژه ای هم گذاشته بود که هر نهادی دارای منصبهای مختلف بود و هزینه های مشخصی همبرای هر نهاد در نظر گرفته بود. که همه این کارها را رشیدالدین فقط برای ایجاد نظم و امنیت و آرامش برای خدمت به مردم ایجاد کرده بود وهمه اینها می رساند که ربع رشیدی از یک نظام مدیریتی قوی و یافته برخوردار بوده است