از جمله تعابیر بکار رفته در قرآن کریم در خطاب خداوند به انسان تعبیر "نفس مطمئنه "است ، که انسان در نهایت سیر خود به سوی خداوند به این مرتبه از نفس انسانی نائل می گردد. اما در تعابیر عرفا پیوسته "نفس "مورد مذمت قرار گرفته است . و از جمله غایت های عرفا رسیدن به مرحله ی "بی خودی "و فناست ، که در این مرحله نفس و انانیت عارف محو می گردد. از آنجا که عرفای اسلامی تعالیم خود را بر گرفته از قرآن و احادیث دانسته اند ، به نظر می رسد که تعالیم عارفان با تعبیر قرآنی به نوعی مغایر است . با مطالعه در آثار عرفای اسلامی تا پایان قرن پنجم هجری این نتیجه حاصل می گردد که :مفهوم "نفس مطمئنه "در قرآن همان "بی نفس "یا "فنای نفس "مورد اشاره در آثار عرفااست ، و "نفس مطمئنه "و "بی نفسی "تناقضی با هم ندارد . در حقیقت نفس این قابلیت و توانایی را دارد که از طریق لطف الهی و مجاهدت «کشش و کوشش » به مرحله ای برسدکه تمایلات خود را نادیده انگاشته و تنها به اراده و خواست خداوند راضی باشد این همان است که ،عرفا از آن نیز تعبیر به " بی نفسی " کرده اند . نفسی که به این مرتبه رسیده است دارای خصائص بسیاری است که عمده ترین آن می تواند :اطمینان ،رضا ، یقین ،انس و محبت اشاره کرد .