نام پژوهشگر: آمنه شاملو

ترجمه وشرح و تحلیل شواهدشعری تفسیر البحر المحیط (ازبیت1200تا1500)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار - دانشکده علوم انسانی 1391
  آمنه شاملو   حمزه احمد عثمان

قرآن،کتابی انسان سازوپرمحتوا است که خداوند عزوجل برای بشریت نازل کرده،تاهمگان ازآن استفاده کنندو سعادتمند شوند.این کتاب مقدس،باحضورمقتدرانه درعرصه های علمی، اقیانوسی بی کرانه از علوم رادراختیار بشر می نهد تا انسان ها برحسب توانایی وتلاش خویش از ذخایر بی پایان آن بهره گیرند.یکی ازاین عرصه ها،علم ادبیات عرب است که باتوجه به نزول قرآن به زبان عربی وبرخورداری آن ازاعجاز بیانی وادبی،وخضوع ادیبان وسخن وران دربرابرشگفتی بیان وزیبایی ساختارآن دردوره طلایی ادبیات عرب،بهترین ومتقن ترین متن ادبی ومعیاردرحوزه ادبیات به شمارمی رود و از همین رو تأثیر فراوانی برادبیات وفرهنگ ادبیِ عرب داشته ودارد.به همین دلیل،این کتاب مقدس مارا به دریایی از معرفت علمی وهنری واخلاقی وادبی و...می رساند.ودراین راه مفسران بزرگی پابه عرصه وجود نهادند که هرکدام درمقام خویش قابل ستایش می باشند.ازجمله این مفسران می توان به ابوحیان اندلسی صاحب تفسیربزرگ«البحر المحیط فی تفسیر القران الکریم»اشاره نمود. این کتاب ازتفاسیرمعروف وبزرگ عالم اسلام می باشدکه دراوایل قرن هشتم(710)دراندلس،همان اسپانیای کنونی به رشته تحریردرآمد. نویسنده که خود از نحویان بزرگ می باشد دراین کتاب بیش ازهمه به مباحث نحوی ،پرداخته است،ایشان درتفسیر خویش علاوه برذکرشأن نزول آیات، ازشواهدشعری های مرتبط باآن آیه استفاده نموده است ودر کنار مباحث خودبه ذکرنظریات قراء هفتگانه ونحوه قرائت آیه پرداخته است.ایشان نظریات فلاسفه ومعتزله ومتصوفه را خرافه پنداشته و رد می کند وتنها به نظر بصریان وبخصوص سیبویه تأکیدوتکیه دارد.وبیشترین توجه را در این تفسیر به علم صرف ونحو داشته است.وبه ظاهرآیات بیشترازمعنا وتأویل توجه داشته است. ابوحیان اندلسی باشرح وتفصیل آیه و مقایسه آن با شاهد شعری به رابطه ادبی آن باشاهد مثال پرداخته است اودرابتدای کارخودبه ذکر شاهد شعری و إعراب گذاری آن اقدام نموده وبعد نام شاعرراذکر می کند،سپس با ذکر آیه وترجمه آن به رابطه ادبی آن شاهد مثال با آیه می پردازد و درکنار این ها به مباحث صرفی ونحوی نیز اشاره می نماید نگارنده این پژوهش،به شرح وبررسی وتحلیل وترجمه شواهدشعرهای این تفسیراز ابیات 1201تا 1500پرداخته است، که مربوط به آیات 106 سوره آل عمران تا 125 سوره نساء می باشد،پژوهشگر می کوشد تا با بیان روان این تفسیر به فهم عمیق خوانندگان کمک نموده و به زیبایی ادبی وهنری قران اشاره نماید، باشدکه این پژوهش چراغ راهی باشد برای آنانی که قرآن را تنها راه نجات می دانند.